İçinden suların aktığı, zamanın durduğu bir Ortaçağ Şehri: Chesky Krumlov

Orta Avrupa Gezimizin 3. Gününde Prag’a yaklaşık 3 saat mesafede yer alan ve Vltava Nehri kıyısına kurulmuş olan, tarihi ise 13. Yüzyıla dek uzanan bir Ortaçağ Şehri’ne; Český Krumlov’a gidiyoruz.

1992 yılından bu yana UNESCO Dünya Kültürel Mirası Listesinde yer alan Chesky  Krumlov,  Çekya turumuzun en güzel destinasyonlarından biri olarak anılarımızda hep saklı kalacak. Vltava Nehri’nin kıyısına dizilmiş; Gotik, Barok ve Rönesans mimarisiyle inşa edilmiş olan evlerin, daracık parke taşlı sokakların, antik dükkânların arasında yürürken adeta kendimizi çağlar ötesine, Ortaçağa ışınlanmışız gibi hissettik.

Chesky Krumlov, Avrupa' da yaşanan savaşlardan hiç etkilenmemiş ve 13.yüzyıldan bu yana, Avrupa’nın en iyi korunmuş ve tarihi dokusunu koruyabilmiş ender Ortaçağ kentlerinden biri.

Çek Cumhuriyeti’nin güneybatısında yer alan ve Bohemya Krallığı döneminde ise önemli bir ticaret yolu üzerinde olan Chesky  Krumlov’ı yöre halkı  “Bohemya’nın İncisi” veya “Minyatür Prag” olarak adlandırıyor. Adını Almanca’da  “ Eğimli Çayır ” anlamına gelen  “Krumme Aue” den alan ve Vltava Nehri’nin kıvrımları içerisinde bir ada gibi gözüken -aslında bir menderes üzerine kurulu olan-  kasabaya öncelikle, en iyi hakim olacağımız noktadan, yani kaleden bakacağız. Yüzyıllar boyunca Bohemya'nın aristokrat hükümdarlarının hayatlarına görkemli bir bakış sunan kale, bakalım bize de aynı görüntüyü verecek mi! Nehir kıyısındaki restoranların, bar ve kafelerin konumları ise oldukça romantik.

Tur aracımız bizi eski kent merkezine yakın bir lokasyonda bırakıyor.  Ağaçlı yoldan hafif bir rampa çıkarak kente, tepeden kuşbakışı bakacağımız kaleye doğru yol alıyoruz. Bir yandan da hafifçe yağmur çiselemeye başlıyor. İçinde bulunduğumuz atmosferi, yakalandığımız yağmur, daha da gizemli hâle getiriyor. Bu Ortaçağ kentinde sanki zaman da bir anda duruyor!.

Ve Ortaçağın en önemli kalesine adımımızı atıyoruz. Labirent gibi dolanarak taşlı hollerden, avlulara, oradan basamaklarla tekrar yukarıya doğru çıkıp, verandalara ve  geniş teraslara çıkıyoruz.  

Chesky Krumlov Kalesi  ve Kulesi

Tarihi Kale 13. yy.dan kalma. Gotik üslupla yapılmış olan kaleyi Rosenberg Ailesi 16. yy. da Rönesans üsluba göre eklemeler yaparak daha da genişletmiş. Rosenberg Ailesi en ihtişamlı günlerini bu kalede geçirmiş ve İspanya, Almanya ve Polonya Ailesi’nden pek çok aristokratı hep bu kalede ağırlamış. 

Chesky Krumlov Kalesi İç Avlular ve Taşlı Koridorlar

Yine bu dönemde ünlü ressamlar kente getirilerek, kale duvarları resimlerle süslenmiş ve kale daha da sanatsal bir boyut kazanmış. Daha sonra Eggenbergler kaleyi devralmış ve kale bu dönemde Barok stili hakimiyeti ile biraz daha genişletilmiş.  Konser ve tiyatro salonları eklenmiş. 18. yy itibari ile kale Schwarzenberg Ailesi tarafından 3. Tiyatro ve parklarla daha da genişletilerek bu günkü halini almış. Bu yüzden Chesky Krumlov Kalesi, Ortaçağ Avrupası’nın en büyük kalelerinden biridir.

Tarihi kale avluları en eski grafitti sanatıyla dolu. Duvar resim sanatının orijinal örnekleri bunlar. Geniş avluları, bahçeleri, taş odaları ve kralların kullandığı odaları görüyoruz.

Kale Kompleksi içinde; Rosenberg Balo Salonu, St. George'un görkemli Şapeli, Rönesans Salonu ve Kraliyet Daireleri bulunuyor. Kalenin içindeki salonlar; çeşitli resim, duvar halıları ve dönemin zarif mobilyaları ile döşenmiş. 

Görsel: Burdan

Kalenin en önemli özelliği ise, 1682 yılında inşa edilen muhteşem Barok tiyatrosu ve 18. yüzyıldan kalma hareketli sahne ekipmanlarının olduğu bir açık hava tiyatrosu. Burada ilk sahne performansı 1958'de gerçekleşmiş. Çocukluğumda anımsıyorum Maksim ve Çakıl Gazinolarına da bazen bu tarz  döner sahne kurulurdu. Ve sanatçılar, dönen sahne üzerinde  konserlerini verirlerdi. Tabii ki bizdeki ne böyle büyüktü, ne de böyle işlevseldi!. Bizim ki Türk usulü, Türk işi idi. :) yine de dönen sahne beni heyecanladırmaya yeterdi!.

Ve....Kaleden, Vltava Nehri’nin kıvrıla dolana bir ada gibi kenti içine alan manzarası muhteşem!. Chesky Krumlov, bir masal kent!

Kaleden aşağıya baktığımızda, Vltava Nehri üzerinden arka arkaya kanolar ve kayıkların geçtiğini görüyoruz.  Bu gösterilerin sıradan bir gösteri olmayıp,  bir yarışma olduğunu öğreniyoruz. 

***

Kalenin en uç noktasından Kule ve tarihi kentin panoraması

Chesky Krumlov’da 40 dan fazla tarihi yapı varmış. Kale’den şehrin panoramasına bakmıştık, bu defa kentin içinden görkemli Kaleye yönümüzü çeviriyoruz. Tahta köprünün üzerinden geçerken bu görüntüyü alıyorum. Kale’nin karşıdan görünümü de işte budur sevgili dostlar.

Son yıllarda seyrettiğimiz ünlü ajan filmlerinden birine bu görüntü fon oluşturmuş. Buradan kaleye bakarken,  geçtiğimiz yıl kaybettiğimiz sanatçı John Berger’in ‘Görme Biçimleri’ nde dikkat çeken düşünceleri geliyor aklıma. İmgelerin görme biçimine göre nasıl şekillendiğinin altını çizen Berger bunu şöyle anlatıyor:

“Karşıdaki tepeyi gördüğümüzü kabul edersek o tepeden görüldüğümüzü de kabul etmemiz gerekir. Görüşün iki yanlılığı konuşmaların iki yanlılığından daha baskındır. Çoğu zaman karşılıklı konuşma bu görme-görülme işlemini dile getirme çabasıdır." Berger’ın burada anlatmak istediği şey, insanlar ve imgeler arasındaki karşılıklı iletişim ve alışveriştir. Bkz 

***

Český Krumlov'un en eski ayakta kalan binalarından biri olan 

Minorite Manastırı. 

14. yüzyılın ortalarında Barok üslupta yapılan bina

  Gotik ve Rönesans tarzı eklemelerle son şeklini almış. 

Kaleyi dolaştıktan sonra, ahşap köprülerin üzerinden geçerek, özenle korunmuş olan tarihi kent sokaklarına doğru ilerliyoruz.

Burnumuza yine miss gibi Trdelnik kokuları geliyor. Benimse iştahım kabarıyor ve sanki  o dakikada kan şekerim daha da düşüyor!. Artık bu tatlıyı yememek için hiçbir mazeretim yok! çünkü tatildeyim!. tatlıya da feci şekilde hasretim!  Hemen sıraya giriyorum ve trdelnik külahlarını kapıp afiyetle midemi şenlendiriyorum. 

Trdelnik'i tatilimin favori tatlısı ilan ediyorum :)

Kent Meydanına doğru gitmek üzere ara sokaklarda yürürken rehberimiz bize, gördüğümüz bu renkli ve gösterişli yapılara dikkatlice bakmamızı söylüyor. Önden baktığımızda heybetli olan bu yapıların aslında göründüğü gibi büyük olmadığını sadece bu algıyı yaratmak için cephenin yüksek ve geniş tutulduğunu söylüyor. Hatta bu yapıların film platolarına ilham verdiğini ve kovboy filmlerinde daha sonra bu tarz yapılar kullanıldığını belirtiyor. Evlere yandan baktığımızda,  bu ayrıntıyı net bir şekilde görerek fark ediyoruz biz de.

Chesky Krumlov Meydanı

Meydanın etrafındaki yapıların duvarları freskler ve dekoratif resimlerle son derece dikkat çekiciydi. Sanat, yüzyıllar öncesinden bu kentte varlığını sürdürmüş. Özellikle resim sanatının izleri her yerde karşımıza çıkıyor.

***

Duvar resimleriyle kaplı olan evin hemen karşısındaki bina ise, Cesky Krumlov Balmumu Müzesidir. Müzenin içinde; Mozart, Bedrich Smetana,  Egon Schiele, gibi Çek Cumhuriyeti civarında yaşayan sanatçıların yanısıra;  Tina Turner  ve Micheal Jackson gibi pop müzisyenlerinin de balmumu heykelleri bulunmakta imiş. Biz yeterli zamanımız olmadığı için bu müzenin içini gezemiyoruz, ama siz daha geniş bir zaman ayırırsanız bu kente, bizim yerimize de bu müzeyi görün isterim.

Veba Anıtı - Chesky Krumlov 

Meydanın tam ortasında ise Obelisk bir Veba Anıtı bulunuyor. Veba, pireler vasıtasıyla fare ve insanlara kan yoluyla bulaşan çok tehlikeli ve bulaşıcı bir hastalık. Bir zamanlar salgın haline gelen ve Ortaçağ Avrupası’nda yüzlerce kişinin canını alan veba hastalığına dikkat çekmek için yapılmış olan ‘Veba Anıtları’yla sık sık karşılaşıyoruz gezdiğimiz Avrupa Kentlerinde. Prag’da ve Karlovy’de de gördüğümüz Veba Anıtları, hem hastalığı ve aldığı canları unutmamak, hem de vebanın nihayet sona erdiğini belirtmek adına inşa edilmiş.

İşkence Müzesi

Chesky Krumlov  küçük bir kasaba olmasına karşın pek çok müze ve sanat galerisine sahip. 

Obeliskin karşı tarafında ise bir başka müze bulunuyor. Adı: İşkence Müzesi.  İçeride ne tür ceza aletleri olduğunu, geçtiğimiz yıl Cordoba’da ziyaret ettiğimiz, Engizisyon Galerisi'nde görmüştük bkz,  dolayısıyla müzenin içini tahmin etmekte zorlanmıyoruz.  Bu müzede de; Ortaçağ’daki suçluları bazen konuşturmak, bazen susturmak ve cezalandırmak üzere; kelepçeler, sivri uçlu penseler, demir tokmaklar, kalın zincirler gibi ayrıca çivili sandalyeler  ve cezalıları ölene kadar içinde hapsettikleri tahta kafeslerin olduğunu öğreniyoruz.  Tahminimizde yanılmamışız. Bu yüzden ‘İşkence Müzesi’ne sadece karşıdan bakmakla yetiniyoruz.

Cesky Krumlov - Marionet - Kukla Müzesi

Eski St. Jošt kilisesinin tarihi binasında yaklaşık 200 adet kuklanın sergilendiği Kukla Müzesi tam çocuklu aileler için. Çünkü müzenin, Barok Tiyatrosu'nda ziyaretçiler kukla sanatını iplerle uygulamalı olarak da icra edebiliyorlarmış. Bkz 

Daracık sokaklarda yürümeye ve meraklı gözlerle etrafımıza bakınmaya devam ediyoruz.

***

Nostalji Pansiyonu ve Birahanesi 

St. Vitus Kilisesi

Cezky Krumlov’un tarihi kent siluetinde hemen her açıdan kadrajımıza giren ve  beyaz renkli, ince ve sivri mimarisiyle kendini belli eden Saint Vitus Klisesi.

Saint Vitus Klisesi Cesky Krumlov'un daracık parke taşlı sokaklarında yürürken, birden karşımıza çıktı. Yapılar bitişik nizam ve içiçe, bu yüzden bu görkemli yapılara ulaşmak da çoğu kez labirent gibi, dolambaçlı yollardan oluyor. Neyse ki bu meşhur kliseyi de böylece görmüş olduk.

Freskleri 15. yy. a kadar uzanan ve Gotik tarzda yapılmış olan klisenin avlu girişindeki etkinlik panosu dikkatimizi çekiyor. Anlıyoruz ki, St. Vitus  Kilisesi bugün sadece dini amaçlar için değil, aynı zamanda klasik müzik dinletileri için de kullanılıyor. Tarihi yapıların, atıl bırakılmayıp bu şekilde sanatsal etkinliklerle değerlendirilmesi bu yapıları aynı zamanda yaşanır kılıyor.

Bir Antikacı Dükkânı

Egon Schiele Sanat Galerisi

Buluşma noktamıza doğru ilerlerken bir sanat galerisinin önünden geçiyoruz. İşte bu galeriyi gezebilmeyi çok isterdim. Çünkü bu sanat galerisi, yaşamının bir dönemini bu kentte geçirmiş olan ve Gustav Klimt'den etkilenen ünlü Ressam Egon Schiele'e ithaf edilmiş. Sanat Galerisi; Viyana doğumlu, Avusturya'lı Ressam, Egon Schiele'nin eserlerini sürekli sergilenmekte olup ayrıca, Gustav Klimt, Salvador Dalí ve Pablo Picasso gibi ünlü sanatçıların eserlerine de ev sahipliği yapmakta imiş. Bkz - Egon Schiele'nin Eserleri ve Hayatı bkz

Antik Değirmen günümüzde Müzikli Bir Taverna 

***

Veda Fotosu :)

Ve…tekrar meydana, oradan da , buluşma noktamız olan Benet Most Köprüsü’nün başına geliyoruz. Son fotoğraflarımızı, yağmurlar altında ve güldür güldür akan Vltava Nehri üzerinde verirken;  sular, seller gibi geçen, bu güzel güne -yağmasaydı yağmur, esmeseydi rüzgar, daha iyi olurdu desek de!  bir defa yağmurun bereketi değdi üzerimize! kim bilir belki yine geliriz bu kente ve bu defa güneş hep bizimle olur! - bu yüzden, biz yine her zaman olduğu gibi en içten şükranlarımızla ayrılıyoruz ve 'hoşçakal' diyoruz Ortaçağa! ve Chesky Krumlov'a...

Esin Bozdemir

Gezimiz devamı edecek

Karlovy Vary - Prag