Doğu Ekspresi ile Erzincan Kemah'tan Kars'a (3.Bölüm)

Doğu Ekspresi ile Erzincan Kemah’tan başlayıp  Kars’ta son bulacak olan gezi notlarımızı, verdiğimiz kısa bir rötardan sonra .) kaldığımız yerden anlatmaya devam ediyorum.  En son Süngütaşı İstasyonunda birkaç dakikalık mola vermiştik hatırlarsanız… 

Güzergâhımızın bundan sonraki bölümlerinde coğrafyamız çok daha görkemli seyirler sunuyor bizlere. Sarp kayalıklar yerini sarıçam ormanlarına teslim ediyor.. Trenimiz sarıçam ormanlarının kâh yanından, kâh dağların içinden kıvrıla dolana ilerliyor.
Trenimiz Kars'a doğru yol aldıkça coğrafî doku da, mimarî doku da başkalaşıyor. Rüzgârla yarışan atları, yemyeşil ormanları, Rus mimarisinden izler taşıyan, taş yapıları görüyoruz…

*****

*****

Ve  yeni  bir istasyona geliyoruz... Topdağı (Yeniköy) istasyonu 

Topdağı (Yeniköy) Kars ili Sarıkamış ilçesine bağlı  Erzurum - Kars demiryolu üzerinde yer alıyor. Sarıkamış harekatlarının büyük bölümü Topdağı köyü sınırları içinde yer alan; Çomar, Çakırbaba ve Allahuekber dağlarında yapılmış. Bu bakımdan Topdağı  Köyü tarihi bir olaya da şahitlik etmiş. Dağların, taşların dili olsa da konuşsa… kim bilir ne umutlar ekildi! ne umutlar tükendi!..

Tarım ve hayvancılıkla geçinmekte olan Topdağı köyü, örnek bir arıcılık yaparak, kaliteli organik balı da  üretmekteymiş. Özellikle Saf Kafkas ırkı ana arının 'Topdağı'nda üretiliyor olması ülke ekonomisi için de son derece kayda değer bir durum. Organik bal arıyorsanız eğer adresiniz Topdağı (Yeniköy) olsun derim. (Kafkas Ana Arı ve Kafkas Irkı bilgi için bkz.)
Güzel yurdumuzun bereketli toprakları!.. Kendini de etrafını da doyurmaya yeter! yeter ki, elinden tutanı olsun!

Soğanlı İstasyonu

Sahipsiz ve yalnız bir istasyon evi daha!.. Göç diğer köyler gibi buraları da vurmuş.  Evler boşalmış, genç nüfus büyük şehirlere göçmüş ama bazı, köyler, akıbetleri her ne olursa olsun kendi toprağını asla terk etmeyen koca çınarlara ve çoban köpeklerine kalmış.  

*****

Güzel Yurdum TÜRKİYEM!..
baktıkça sana ‘karşıdan’ yüreğimi kabartıyorsun…
ve yine baktıkça sana derinden, içimi hüzünlere boğuyorsun…

Yine yeni bir tünelden daha geçiyoruz.Tıpkı hayatlarımız gibi!.. eskiyi ardımızda bırakırken, yeni bir kapı açılıyor!.. Karanlıktan, aydınlığa!..

Manzaramız böylesine harika olunca…

Hangi kareyi çekeceğimi bilemez bir halde, bir kompartıman camına, bir koridorun camına uzanıp, uzanmaktan öte fırlarcasına atlıyorum adeta.) 6. Vagon sanki bize tahsis edilmişçesine rahatız anlayacağınız...

Güzel atları görüyoruz. Siyah ve beyaz bir at giriyor kadrajımıza.  J nasıl da sevgiyle sokulmuşlar birbirlerine… usumdaki şarkıdan bir kuple düşüveriyor dilime hemen;
“Sevginin adı vardırrrrr… başka bir tadı vardırrrrrr…
sevgisiz yaşayamammmmmmmmmm….) “  “Sevginin adı vardırrrrr… başka bir tadı vardırrrrrr…
sevgisiz yaşayamammmmmmmmmm….) “  
Sevmek;  çiçeği, böceği, dağı, taşı, ormanı…
'Yaratılanı sevmek Yaratandan ötürü' ama ezmeden,
incitmeden SEVMEK gerek! öyle değil mi :)

***** 

Ve... “ O güzel insanlar, o güzel atlara binip gittiler ”

*****

Bir yanda yaşam, diğer yanda ölüm!Onlar da bir zamanlar; sevdiler, sevildiler, ağladılar, güldüler!.. Onlar da bir zamanlar; yürüyorlardı, koşuyorlardı !.. Şimdi sonsuz uykudalar!..

Su akacağı yolu buluyor!.. 

Sarıkamış'a yaklaşıyoruz..

Ve uzaklarda çamların arasında, diğer yapılara göre çok daha özgün mimarisi ile Katerina'nın Av Köşkünü görüyoruz . Sağ olsun Doğu Ekspresi Treni Personeli İbrahim Yağan Bey, evimizdeki konforu aratmayacak güler yüzlü hizmetleri yanında bir de rehberlik hizmetinde bulunarak bölgenin genel tarihi hakkında bilgiler de veriyor bize.

Katerina Köşkü (Av Köşkü) - Sarıkamış
Tahmini yapım yılı: 1900-1902

Fotoğraf makinam ile olabildiğince yakın plan çekmeye çalışıyorum bu önemli köşkü.Halk arasında Katerina'nın Av Köşkü olarak bilinen köşk, aslında Hollandalı bir mimar tarafından 1896 yılında Rus Çarı II. Nikola zamanında yapılmış. Tarihi bilgi olarak hafızlarımızda kalan ve 93 Harbi olarak da bilinen 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda, Rusların Kars Vilayetinde 40 yıl devam eden işgali döneminde; Askeri Garnizon (OBLAST) şehri ilan edilen vilayette, il merkezinde olduğu gibi Sarıkamış İlçesinde de yeni imar çalışmaları başlatmışlar. İşte halk arasında Katerina Köşkü olarak bilinen Av Köşkü de onlardan biri oluyormuş. Katerina Köşkü Sarıkamış’ taki diğer binaların aksine oldukça özgün mimarisi ile dikkat çekici. Köşkte, salon dışında, on büyük, beş küçük oda varmış. Köşkün yapım kitabesi olmamasına rağmen, (1914 yılında Rus Çarı II. Nikola ve Eşi Sarıkamış’a gelerek bu köşkte kaldıklarından) yapılış ve kullanılış amacı dikkate alındığında, 1900-1902 tarihlerinde inşa edildiği düşünülmekte imiş. 

*****

 

Sarıkamış Şehitliği

Anıtta şöyle yazılı;

“Birinci Dünya Harbinde  1914 Senesi Aralık Ayında Yapılan SARIKAMIŞ MEYDAN MUHAREBESİNDE Vatanları Uğruna Ölen Aziz Türk Şehitlerinin Yüksek Hatıraları İçin 10 Temmuz 1957" 

Sarıkamış Harekatı hk.da bilgi ve Sarıkamış Şehitliği Sanal Tur için tıklayınız.

 "Sarıkamış’ta binlerce vatan evladı şehit oldu.  Kimi donarak, kimi vurularak.
Aynı evlatlar, diğer cephelerde de canlarını feda etmekten çekinmediler."

SARIKAMIŞ HAREKÂTI (22 ARALIK 1914-15 OCAK 1915)

"Sarıkamış, Türk harp tarihinin en acı muharebelerine sahne olmuştur. Türk Ordusu, ağır koşullar altında yapılan bir muharebede kahramanca savaşmıştır. Çok ağır koşullar altında kahramanca savaşan Türk askeri, muharebenin sonuna kadar direnmiş, vatanını korumak ve başarıya ulaşmak için sonsuz gayret göstermiştir. Sarıkamış Harekâtı, Türk milletinin vatanı ve kutsal varlıkları uğruna neler yapabileceğinin bir delilidir." ('Sarıkamış Harekatı' yazısının devamı için bkz.)

Vatan, millet yolunda canlarını vererek aziz kanlarını akıtan kahraman şehitlerimizin aziz ruhları önünde
saygıyla eğilip, gazilerimizi şükranla yad ediyoruz.

Ve...trenimiz Sarıkamış İstasyonunda duruyor...

Sarıkamış İstasyonuİstasyonun mimarisi standart istasyon binalarından çok farklı. Rus mimarisinin birer örneği olan  bu taş mekan,  Sarıkamış Tren İstasyonu olarak hizmet veriyor.

Doğu Ekspresi penceresinden Kars'ın Sarıkamış İlçesine Genel bir bakış..

Okulların kapanmasına az bir zaman kala, bu küçük  kız öğrenci, arkadaşlarının fotoğrafını çekiyor pek bir ciddiyetle.. Öğrencilerin verdikleri poz ise bir harika .) Kameraya bakan pırıl pırıl  gözler, bizim de kadrajımıza giriyor...

Atamız'ın izinde 'Türk, Öğün, Çalış, Güven''Türk, Öğün, Çalış, Güven' diyerek haykıran..Geleceğimizin aydınlık çocukları!..
Her birinizi sevgiyle kucaklıyorum :)

Trenimiz Sarıkamış'tan ayrılmak üzere...ama o da ne! yoksa, beni bekleyen biri mi var istasyonda! Canımmmm..) küçük bir gofret çikolata ikramımız nasıl da mutlu ediyor bu sevimli delikanlıyı.) Tren hareket ederken, gülen gözlerle el sallıyoruz birbirimize .)

*****
Sarı kır çiçekleri ve Sarıçam Ormanları...

" uzayıp giden o tren yolları!.."

Sarıkamış'tan sonra karşımıza yeni bir köy daha çıkıyor...

*****

Selin Tren İstasyonu
 

Sarıkamış - Selin arasında yer alan bir köy ..

  

Eskiyen raylar sökülüp atılmış,  yerine yenileri gelecek...


Benliahmet Tren İstasyonu

Yine kaderine terk edilmiş ve yalnız bir tren istasyonu daha!.. Ama ağaçlar! insandan daha yakın!.. nasıl da sarıp sarmalamış viraneyi!.. anıları korumak istercesine.. Kars'ın Selim İlçesine bağlı Benliahmet Köyü; 1920'de kurulmuş. Vadi üzerine, dağınık bir şekilde yayılmış olan köy, diğer köyler gibi oldukça fazla göç almış. (Bkz. Şair 'Köyüm Benliahmet' dizeleriyle ne güzel anlatmış Benliahmet Köyünü..)

Kars'a yaklaşmak üzereyiz...az kaldı...

Doğu Ekspresi'nin telaşı bir an önce Kars'a varmak!.. 

Veee... Hiç bitmesini istemediğimiz, seyrine doyamadığımız güzel yurdumuz 'Anadolu'muzun panoramasını doyasıya yaşadığımız Doğu Ekspresi Treni ile yolculuğumuz, göz açıp kapayıncaya kadar geçiyor.

Bu yolculukta, değerli yardımları, rehberliği ve eşine az rastlanacak türden hümanist davranışlarıyla kendisini daima hatırlayacağımız TCDD'nin çalışkan ve güler yüzlü personeli İbrahim Yağan Bey'e.. teşekkür ederek iniyoruz trenden. İndiğimizde ilk işimiz Gar'daki 'KARS' yazılı tabelayı arkamıza alıp, 'Kara Tren' önünde hatıra pozu vermek oluyor :)

Kars Garı ve Tren İstasyonuKars bize 'Hoş geldiniz' diyor sevgiyle..
Biz de O'na 'Hoş bulduk' diyoruz heyecanla:)Her istasyonda ve istasyona varan trenlerde kim bilir nice hikâyeler saklıdır! Hele ki bu trenin adı;  ' Doğu Ekspresi ' ise söyleyecek sözü de, tanıklığı da çoktur.

Sait Faik boşuna dememiş;

 "Her gün yüzlerce tren binlerce hikâye getiriyor, binlerce hikâye alıp gidiyordu. İstasyonun kapıları insan alıp insan veriyordu".
Ömrümüz var oldukça nice yollar, nice duraklar bizimdir dostlar...Ve o duraklarda, sizler gibi yoldaşlarla birlikte olmak, bizim için çok daha değerlidir... 

Şimdi yepyeni hikâyelerin izini süreceğiz Kars'ta.  

 Esin Bozdemir

***

Doğu Ekspresi ile Erzincan Kemah'tan Kars'a - 4. Bölüm 

Doğu Ekspresi ile Erzincan Kemah'tan Kars'a - 2. Bölüm
Doğu Ekspresi ile Erzincan Kemah'tan Kars'a - 1. Bölüm 

'İzler ve Yansımalar'ın İlk Yaz Güncesi