Depremlerin ve savaşların yıkamadığı antik kentlerden bugünün kentlerine!..

Gezi yazılarıma kısa bir ara verip, hayatımızın en önemli bir gerçeği ile devam etmek istiyorum… Yaşamın içindeki sevinçleri ve kederleri antik yapılar ve yıkıntıları içinde dolaşırken ister istemez insan daha çok sorguluyor...Gezdiğimiz antik kentlerin, en az birkaç bin yıllık tarihlerinde onca depreme, savaşlara ve doğal koşulların yıpratmasına karşın bugüne kadar ayakta kalabilmesinin ve hala bize pek çok şey anlatmalarının temelinde doğru yapılaşma ve doğru yer seçiminin ne denli önemli olduğu, tarihsel süreç içinde yadsınamaz bir gerçektir. 

Antik kentler öncelikli savunma amaçlı da olsa yüksek ve kayalık alanlara kurulması depreme karşında en önemli yapılaşma tekniğidir. Tabiatın "sofralarına" yani tarım alanlarına (ovalara) kurulan antik yerleşim yerlerinden günümüze ulaşan fazlaca bir yapı yoktur. Demek ki : Uzun süre ayakta kalabilmenin ön koşulu; doğru yer ve doğru yapıdır. 

Yakın tarihimizde; 1939 yılında ülkemizin yaşadığı ve Dünya'nın sayılı deprem felaketlerinden biri olan Büyük Erzincan Depremi bize yerleşim alanlarının seçiminin ne kadar önemli olduğunu çok acı bir şekilde göstermiştir. 

Türkiye’nin Deprem gerçeğiyle tanışması ve bu konuda ilk yasal düzenlemelerin yapılması, bu büyük felaket sonrasında başlar. Aynı zamanda Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın keşfi de!

Erzincan ovasına kurulan şehir tarihte 11 defa yerle bir olmuştur. Son büyük depremden sonra şehrin yeri tamamen değiştirilmiştir. 

Şehrin Fay hattı üzerinde ve ovada kurulmasına birde ilkel yapılaşma eklenince, yakın tarihin en büyük insan kaybı meydana gelmiştir. O günün şartlarında insanların fazla yapabilecekleri bir şey yoktu. Genç Cumhuriyetin imkanları kısıtlıydı. Peki ya günümüzde!.. 

O günden bu güne maalesef yeterince ders alınmamıştır. Zaman donmuş ve bu felaket bir kez daha tekrar etmişti sanki. 17 Ağustos 1999 Gölcük depreminin acıları hala hafızalarımızdaki tazeliğini korumaktadır. Bu depremden ne kadar ders alınıp alınmadığını da hep beraber izliyoruz !.. 

Bunları yazarken Mimar Sinan’ı anmamak elde değil; Mimar Sinan; çağının bu büyük ustası!.. yaşarken “ Ser mimârân -ı Cihan” ve “Mühendisân-ı Devran ” diye anılan yani; “dünyadaki mimarların ve zaman içindeki mühendislerin başı!” olma şerefine erişmiş, mimarlık geleneğimizde olduğu kadar mimarın toplumsal hayattaki yerini de geliştirmiş olan; bulunduğu coğrafyadaki yapı geleneğini çok iyi analiz etmiş ve o geleneğe çok önemli katkılarda bulunmuş... yaptığı anıtsal eserleri ile 400 yılı aşkın bir zamandır hala ayakta kalabilmiş, yıllara meydan okuyan ve tarih sahnesinden silinmeyecek izler bırakan Usta’dan bunca yıl hiç mi ders almadık!..

Yaşanan felaketleri unutmak ve gereken dersleri çıkarmamak, toplumların daha büyük acılar ve felaketlerle karşılaşmalarının da kaçınılmaz sonucudur.  

1939 Büyük Erzincan Depremi ile ilgili önemli bir araştırmaya imza atan Abdullah Bozdemir, dönemin gazetelerinden yola çıkarak hazırlamış olduğu inceleme yazısıyla ve yazıya ek olarak hazırlamış olduğu video ile bu büyük felakete bir kez daha dikkat çekiyor. Bu çalışmayı sizlerle paylaşmak istiyorum.  

Alınacak çok dersler var... Çünkü bu ülkede hiçbir şey kolay kolay değişmiyor!  

Yazıya ulaşmak için linke tıklayınız

Video görüntüleri için bkz.

1939 Erzincan Depremi / Abdullah BOZDEMİR

Esin Bozdemir