Takvimlerden 27 ŞUBAT ve TARİHTE BUGÜN

Kimler geldi 'iz bırakıp' geçti bu hayattan?

Dünyayı yeni yeni algılamaya çalıştığımız yıllarda, okuduğumuz romanların, izlediğimiz filmlerin, roman ve film kahramanlarının, şairlerin, yazarların, bilim insanlarının, sanatçıların...ve topluma yön veren gerçek kahramanların, devrimci liderlerin izleri büyüktür bizim için.

Takvimlerden bugün 27 Şubat, tarihte neler olmuş, kimler gelip geçmiş? derken, bir an pek çok hayatımıza dokunan ve izler bırakan insanların aynı tarihe denk düşmüş olduklarını gördüm. İçlerinden bazıları vardı ki, onları anmadan edemezdim.

Cemal Nadir Güler 

Çağdaş Türk karikatürünün en önemli kilometre taşlarından ve yazısız karikatürün öncüsü. 

Cemal Nadir Güler  bundan tam 67 yıl önce 27 Şubat 1947’de üstelik daha 45 yaşındayken aramızdan ayrıldı. Ülkemizde karikatürü halkla bütünleştiren, halkın yaşamına karikatürü sokan “ilk çizer” olmuştur. Genç çizerlere ilgi gösteren, onların karikatürlerini yayınlayan, onlara fırsat veren ilk usta da gene o’dur. 

Cemal Nadir Güler her şeyden önce, “öncü” bir sanatçıdır. Yokluk ve çile içinde geçen kısacık hayatı ve çok ilklere öncülük etmiştir. Ülkemizdeki “ilk yerli bant-karikatür tiplemesi” olan “Amcabey” tipi bu özelliğiyle de karikatür sanatımızda ayrı bir önem taşır.

Cemal Nadir'in ünlü çizgi tipi: AMCABEY 

Amcabey’in dışında; Akla Kara, Dalkavuk, Dede ile Torun, Yeni Zengin, Salomon, İyimserle Kötümser gibi daha pek çok tip yaratmıştır. Sadece 19 yıllık bir profesyonel çizerlik yaşamı olabilen Cemal Nadir, kendisinden önce tipik bir salon sanatı halinde seyreden, halka uzak duran karikatürü, salondan çıkararak halkın ayağına getiren, geniş kitlelere karikatürü sevdiren ilk büyük ustadır. 

Cemal Nadir gazetelerdeki “günlük” karikatürün de öncülüğünü yapmıştır. Karikatürcüler Derneği’nin 100. doğum yılı anısına düzenlenen etkinliklerden birinde Ferit Öngören şu ilginç saptamayı yapmış:  

“Bunca çok şeyi, çok az bir zamana sığdıran Cemal Nadir’in yaşamı o kadar kısa sürmüş ki, en kısa ay olan Şubat’ın bile 28’ini çıkartamayıp 27’sinde göçüp gitmiş ne yazık ki!..”  

27 Şubat 1947 Cemal Nadir Güler' in ölüm Yıldönümü.

 *********

John Steinbeck

O’nu görsel olarak hafızamızda canlandıramasak da, daha orta okulda iken ‘okunacak klasik romanlar’ denildiğinde, ilk aklımıza gelen yazarlar arasında olmuştur John Steinbeck.“Gazap Üzümleri”, “Fareler ve İnsanlar”, “Bitmeyen Kavga” iz bırakan kitapları olmuştur benim için.  Birbirinden değerli eserleri sinemaya da uyarlanmıştır. 

Kendisine "Pulitzer Ödülü" getiren ünlü romanı "Gazap Üzümleri" 1940'ta sinemaya aktarıldı. II. Dünya Savaşı yıllarında daha çok ideolojik eserler verdi. İzleyen yıllarda politikadan uzak, eğlendirici yanı ağır basan duygusal öğelerin de yer aldığı eserler ve senaryolar yazdı. 

‘Gazap Üzümleri’ romanında yazar, Amerika'da 1930'lu yılların ekonomik kriz dönemlerini, insanlığın dramını etkileyici bir dille anlatmaktadır. Joad ailesinin özelinden, genele yansıyan bakış açısıyla emekçi insanları konu alan kitap, dünyanın önde gelen ve en çok okunan klasiklerinden biri olmuştur.   

1929 Dünya Ekonomik Bunalımı aslında Amerika'da başlamıştır. Küçük toprak sahiplerinin bankalar ve tüccarlar tarafından aldatıldığı, insanların kuraklık, yoksulluk, zorbalık veya sadece açlık yüzünden evlerini terk etmek zorunda kaldığı ve 1930'larda 3 milyon insanın Kaliforniya'ya yeni bir yaşama başlamak için yerleştiği zor yıllarda, bireysel ailenin parçalanışı anlatılırken aynı zamanda bütün göçmenlerinde tek bir aile haline gelişi vurgulanmaktadır. Romanı kadar sinema filmi de yankı uyandırmıştır.Yaşamak İstiyoruz, Cennetin Doğusu.. ve daha pek çok kitabı sinemaya uyarlanmıştır. 

 John Steinbeck’in tüm eserleri için bkz 

27 Şubat 1902 tarihi, John Steinbeck’in doğum günü.

*********

Elizabeth Taylor

O büyüleyici menekçe gözleriyle dünyaları anlatan ve kendisine aşık eden, güzelliği ve dramatik oyunculuk yeteneğiyle Hollywood film sektörünün altın yıllarında bir ekol haline gelen ‘tescilli’  güzeli, dünya starı. 

Nice film yıldızı gelip geçti ama bazıları unutulmaz oldular ve  'iz bırakanlar ' arasında yer aldılar. O, dönem itibarı ile önce annemin, sonra benim gençlik yıllarımın ve milyonlarca insanın; sinemada, dergilerde boy boy afişleri ve birbirinden ilginç filmleri; kıyafetleri, bakışları, makyajı, aksesuarları ile başlı başına bir stil ikonu haline gelen ve büyük bir hayran kitlesine sahip, tarifsiz bir güzellik abidesiydi..

 

Çocukluğu, gençliği, evliliği, aşkları, duygusal çöküşleri,  tramvaları, sosyal projelere imza atan önemli çalışmaları...  

ve topyekün hayatı ile çok özel bir kadın olarak izler bırakıp geçti bu dünyadan.

 27 Şubat 1932 Elizabeth Taylor’un doğum günü...

*********
Deniz Gezmiş

“Herkes ne zaman ölür, elbet gülünün solduğu akşam” (*)

27 Şubat 1947 tarihi Deniz Gezmiş’in doğum günüdür. 

O, Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu'nun kurucusu olan ve daha 25 yaşında gencecik bir delikanlı iken iki dava arkadaşı ile birlikte (6 Mayıs 1972’de) idam edilen  Sosyalist bir devrimcidir. Ardından nice kitaplar, sinema filmleri,  tiyatrolar, belgeseller, şiirler yazılmıştır. bkz

 “İdamından sonra bayraklaşarak devrim mücadelesinin çok önemli bir sembolü oldu; birçok sol örgüt başka konularda fikir ayrılıkları olmasına rağmen mutabık kaldıkları nadir konulardan birisi Deniz Gezmiş’in devrim önderliğidir.” (*) 

Doğduğu dönemler benim henüz var olmadığım yıllar O’nu görmedim, yaşadığı yılları bilmiyorum. Ama O’nun 1965'ten sonra, Türkiye'de gelişen gençlik hareketinin en önemli önderlerinden biri olarak devrimci mücadelesi ve diğer arkadaşlarıyla birlikte elim bir şekilde idam ediliş hikayesinin beni ve milyonlarca vatanseveri nasıl derinden etkilemiş olduğunu biliyoruz ... 

27 Şubat tarihi kimileri için hiç bir anlam ifade etmeyebilir, kimilerine göre ise çok şey!.. Ve daha sayamadığım(ız), belki de varlığından hiç haberdar olamadığımız daha nice değerler!..

Kimler gelip geçti şu hayattan!.  Nice sanatçılar yazarlar, şairler, bilim insanları, liderler... İçlerinden bazıları, hep diğerlerine göre açık ara fark yarattılar. Öncü oldular.. Devrimler yarattılar. Toplum hayatını önemli ölçüde etkilediler. Doğdukları günler, öldükleri günler hep anılır oldu. Ve ben yine gelecek olursam tarihte bu güne; 

Önceliğim, doğum yıldönümünde bugün; Deniz Gezmiş'e ve arkadaşlarına... Ölüm Yıldönümünde ise Karikatürist Cemal Nadir Güler'e… 

Menekşe gözlü kadın Elizabeth Taylor'a, ezilen ve sömürülen insanların yanında olan Yazar John Steinbeck'e… 

27 Şubatta doğan ve ölen ve kalbimizde daima yaşayacak olan, iz bırakanları saygıyla, sevgiyle anıyorum. Onlar geride bıraktıkları eserleriyle daima anılacaklardır.

Ve çok özel biri var ki, “ancak ve ancak yüzyılda bir gelebilir!” diyebildiğimiz emsalsiz TEK LİDER ! MUSTAFA KEMAL ATATÜRK! bkz. O'nu anmadığımız tek bir gün dahi yoktur! O, daima anılacak ve kalplerimizde sonsuza dek yaşayacaktır! Ruhu şad olsun. bkz  

Esin Bozdemir

Görseller. İnt. Medyası: buradan-buradan- buradan  (*) Erdal Öz'ün 1986 yayınlanan anı-roman türü eserinden. 

* Son metnin linki: TEK LİDER! 'Tarihte Bugün - 27 Şubat' bkz