NUSRAT MAYIN GEMİSİ

Çanakkale' de Deniz Müzesi Binasını  dolaştıktan sonra, savaşın kaderini değiştiren ve öncü rol üstlenen Nusrat Mayın Gemisi'nin  tıpkısının aynısı olan  gemi var sırada. 

Nusrat' ın döşediği mayınlar 18 Mart 1915'te Çanakkale harekatının kaderini değiştirmiş, ona "dünyanın en ünlü mayın gemisi" unvanını kazandırmıştı. Nusrat'ın mayınları 639 kişilik mürettebatıyla Bouvet, onun ardından Inflexible ve Bolva zırhlılarını sulara gömmüştü. Tarihimizde bu kadar önemli bir misyona sahip olan bu gemiyi gezecek olmamız heyecan veriyor bize.

İngiliz Generali Oglander'in "Çanakkale-Gelibolu Askeri Harekatı" (Military Operations Gallipoli, Official History of the Great War)adlı eserinin 1. cildinden: "Pek uygun başlamış olan gün bu meçhul mayın hattının olağanüstü ve ortalığı kırıp geçiren başarısı yüzünden, tam bir başarısızlıkla sona erdi. Bu yirmi mayının seferin talihi üzerindeki etkisi ölçülemez." demiştir.

Sir Ccolyen Corbet'in, "Deniz Harekatı" adlı eserinin ikinci cildinde:

"Felaketlerin hakiki sebebi keşif ve tayin olununcaya kadar çok geçmedi. Gerçek şu idi ki, 8 Mart gecesinde Türkler, haberimiz olmadan Erenköy Koyu'na paralel olarak 20 mayın dökmüşler ve keşif gemilerimiz, aramaları esnasında bunlara rastlamamışlardı. Türkler bu mayınları özel amaçla manevra sahamıza koymuşlar, gösterdiğimiz bütün ihtiyata rağmen baş döndürücü bir zafer kazanmışlardır." demektedir.

Bahriye Nazırı Winston Churchill ise 1930'da "Revue de Paris" dergisinde olayı şöyle yorumlamış:

"Birinci Dünya Harbi'nde bu kadar insanın ölmesine, harbin ağır masraflara mal olmasına, denizlerde onca ticaret ve savaş gemisinin batmasına başlıca neden, Türkler tarafından o gece atılan o incecik çelik halat ucunda sallanan yirmi demir kaptır." der.

(Nusret Mayın Gemisini gezmeden önce sizlere, burada bir parantez açmak istiyorum. (Görsel: buradan)

Çünkü öğreniyoruz ki savaşın kaderini değiştiren sadece Nusrat Mayın Gemisi değildir!

"Nusrat'ın 7 Mart gecesi suya mayınları bırakarak başardığı zorlu görev öncesinde, savaşın kaderini değiştiren bir de uçuş vardır! Bu da Ertuğrul adlı uçakla Yüzbaşı Cemal Bey ile Montör Mehmet'in başarıyla yerine getirdikleri uçuştur. " (Görsel buradan)

(...) 1915 yılının Nisan Ayı'nda, Çanakkale'de işgale, sömürgeciliğe, paylaşım savaşına karşı direnen Bir Ermeni: Vahran Bey!.. Savaşın kaderini değiştiren anlardan birinin kahramanı olan Ertuğrul uçağını İstanbul'da onaran, sonra söküp gemiye yükleyen, Çanakkale'de tekrar monte eden ve Yüzbaşı Cemal Bey ile birlikte ölümü göze alarak, yüreğinde vatan sevgisiyle uçan Montör Mehmet, aslında Montör Vahran'dan başkası değildir!..

Tüm bu bilgileri Sunay Akın son kitabı 'Geyikli Park'ta ( Yüzbaşı Cemal Bey'in 'Hayat Tarih Mecmuası' nın  Ocak 1969 sayısında, Aydın Dokur'un yaptığı röportajında belgeliyor) ve  okuyucuları ile paylaşıyor. 

Nusret Gemisi'ne yapıldığı gibi, Çanakkale'ye Ertuğrul'un bir anıt maketi konulmalı ve önüne de Yüzbaşı Cemal Bey ile Montör Vahran Bey'in heykeli dikilmelidir". (**)  diyen Sunay Akın'ın temennilerine yürekten katılıyoruz.

( Bu vesile ile kısa bir süre önce okuduğum ve oldukça önemli  bilgilerin yer aldığı, Sunay Akın'ın son kitabı 'Geyikli Park' ı okumanızı da öneririm. Kitapta yer alan bu  bilgiler  için bkz.)
Şimdi açmış olduğum parantesi kapatıyor ) Deniz Müzesinin Nusret Mayın Gemisi bölümüne kaldığım yerden anlatmaya devam ediyorum..

Deniz Müzesi Binası'ndan Nusret Mayın Gemisi'nin görüntüsü..
Künyesinde Yapım Yılı: 2011 yazılı..

Deniz Müzesi Binasını gezerken hemen karşısında demir atmış olan Nusret Gemisi'nde, sıranın kendilerine gelmesini bekleyen turistler gözümüze ilişiyor. Rehber eşliğinde ve gruplar halinde ziyaretçileri içeriye alan görevliler, bir yandan yeni ziyaretçilere 'hoş geldiniz' derken diğer yandan uğurlamakta oldukları turistler ve sıranın kendisine gelmesini bekleyen yeni ziyaretçiler alıyor.

... derken aynı ritüelin içine bizde giriyoruz. Geminin küçük güvertesinde beklerken nihayet kısa bir sürenin ardından gezme sırası bize de geliyor...

Efrad Mangası

Rehberimizi takip ediyoruz. Daracık koridordan geçip,

birer birer odalara göz gezdiriyoruz.

 Burada dijital bir gösteri yanında savaşa ait
orijinal yazılı belgeler de yer alıyor.

Savaşta kullanılmış olan araç, gereçler ve

Çanakkale Savaşını betimleyen tablolar...
Şapkalar, İngiliz Denizaltısına ait işaret Flaması 

*****

 Sol üstteki resim: Çanakkale Boğazı Mayın Grup Komutanı ve
kılavuzu Binbaşı Nazmi bey
Sağ üstteki resim: Yüzbaşı Hakkı Bey

Karanlık liman harekatı uygulaması ile; 7 Mart'ı 8 Mart'a bağlayan gece Nusret mayın dökücü gemisi Yüzbaşı Tophaneli Hakkı Bey ve Müstahkem Mevkii Mayın Grup Komutanı Yüzbaşı Hafız Nazmi (Akpınar) Bey komutasında düşman gemilerinin projektörlerine aldırmadan, Anadolu yakasındaki Erenköy'deki Karanlık Liman'a mayınlarını bıraktı. Geminin çarkçı başısı ön yüzbaşı Çarkçı Ali ( Denizalp) efendidir.

NUSRET MAYIN GEMİSİ'NİN ORJİNALİ TARSUS'ta (yanda)
NUSRAT MAYIN GEMİSİ
Cumhuriyet dönemi’nde Gemi 1962'de özel kişilerce satın alınmış, Kaptan Nusret adıyla ise kuru yük gemisi olarak hizmet vermiş. 1990 yılında Mersin açıklarında alabora olan gemiyi, 1999 yılında bir grup gönüllü tarafından su yüzüne çıkarılarak, 2003 yılında Tarsus Belediyesi tarafından, Çanakkale Savaşları ile ilgili heykellerin de yer aldığı bir çevre düzenlemesi ile anıt haline getiriliyor. (Getiriliş hikayesi ve Görsel buradan)

2011 yılında İstanbul Tersanesi Komutanlığında inşa edilen Nusrat Mayın Gemisi’nin bire bir ölçülerindeki "tıpkı yapımı" ise, bugün Çanakkale Deniz Müzesi Komutanlığında sergilenmekte olan ve bizim de gezmiş olduğumuz gemidir. (*) bkz 

 *****

Geniş bir alana sahip olan Deniz Müzesi'nde biraz da
açık havada sergilenen görsellerde sıra...





*****

' Denizlere hakim olan, dünyaya hakim olur!'

Esin Bozdemir

 Devam Edecek

(*)Yardımcı Kaynak: Buradan

(**) Sunay Akın, Geyikli Park

Çanakkale Guide, Kent Rehberi

Not: Tarsus'ta sergilenen Gemi kaynaklarda Nusrat olarak geçiyor.. Tıpkısının aynısı yapılan ve
Çanakkale'de sergilenen gemi ise künyesinde Nusret olarak geçiyor. Bilginize...