Destan Yazılan Topraklarda Şehitlikler ve Anıtlar / Eceabat - Seddülbahir Güzergâhı 2. Bölüm

Eceabat – Seddülbahir Güzergâhı - 2

Eceabat – Seddülbahir Güzergâhında yer alan şehitlikler ve anıtlar, anıt mezarlarını ziyaret kapsamında gerçekleştirdiğimiz turumuza, kaldığımız yerden anlatmaya devam ediyorum. En son Soğanlıdere Şehitliğini görmüştük. Behramlı Bölgesi’nden Alçıtepe’ye doğru yöneldiğinizde, Alçıtepe’ye varmadan önce ziyeretçileri sırasıyla; Şahindere Şehitliği, ardından ‘Zirvede Bir Komutan’ Mareşal Fevzi Çakmak Anıtı ve Alçıtepe’den çizilen hilal, Abide’ye doğru takip edildiğinde ise Kerevizdere yakınında ‘Kaymakam (Yarbay) Hasan Bey Şehitliği yer alıyor. Çizdiğimiz bu rota bizi nihayetinde Abideye ulaştırıyor.

Çanakkale Şehitler Abidesi

Eski Hisarlık Tepe üzerinde Çanakkale Savaşları’nda şehit olan askerlerin anısına inşa edilen ve Çanakkale Zaferi ile özdeşleşen bir eser olan Şehitler Abidesi, 1960 yılında tamamlanmış. Ve günümüze gelinceye değin sürekli yenilenen çevre düzenlemeleriyle bugün geniş bir şehitliğe bürünmüştür.

Morto Koyuna bakan  ve Çanakkale Boğazı’nın girişine hâkim bir yerde inşa edilen Abide’nin yüksekliği 41 metre 70 cm. dir Abidenin esas gövdesi zeminden 38 metre 75 cm yüksekliğinde dört adet, kolları 7,5 metre olan L şeklinde kutu gövdeli olarak dört ayak üzerine oturmuştur. 

Abidenin karşısında tören alanına bakan kısımda ise, başta Anafartalar Kahramanı Mustafa Kemal olmak üzere diğer savaş kahramanlarının da olduğu büyük bir rölyef dikkat çekmektedir.

*****

*****

Abidenin hemen yakınında büyük bir alana yayılmış olan şehitlik 

Çanakkale’nin tüm şehitlerinden ismi ve rütbesi tespit edilebilen 60.000’inin isimleri yazılıdır. Şehitlerin isimleri geldikleri şehirlere göre ayrılmış ve alfabetik olarak sıralanmıştır. Şehitlerin isimleri Fiberglas şeffaf mezar taşlarına yazılmıştır.

*****

*****

*****

*****

Meçhul Asker 

(ayrıntılar için alttaki fotoğrafa tıklayınız)

Abidenin çevresi ve şehitliği ziyaret ettikten sonra, kahraman şehitlerimizin önünde saygıyla eğilerek, her birini rahmetle andıktan sonra… yönümüzü Morto Koyu’na çeviriyoruz.

*****

Morto Koyu’nda bulunan iskelenin antik dönemlerden kalma olduğu düşünülmektedir. İngilizler işte bu antik dönem iskele kalıntısının sahille birleştiği kesime çıkmışlardır. Venedik veya Ceneviz kökenli denizcilerin bu koya, ‘Morto’ ismini vermelerinin nedeninin ise; poyraz ve lodos rüzgârlarına karşı koyun, korunaklı konumu nedeniyle... yılın büyük bir bölümünde koy içinde denizin durgun olmasından dolayı olduğudur. 

Günümüzde ise burada iki ayrı kot farkı ile ayrılan bir oto park alanı ve sahile karşı da küçük bir dinlence alanı bulunmaktadır.  Önerimiz, bu koyda kendinize küçük bir mola vermeniz olacaktır.

Oldukça geniş bir alana yayılmış olan şehitlik alanlarında 100 ün üzerinde ziyaret noktası bulunmaktadır. Ve doğaldır ki ziyaret noktalarının tamamını görebilmeyi bir güne sığdırabilmeniz mümkün değildir. Yazımın 1. Bölümünde belirttiğim gibi bu ziyaret planınızı en az iki bölüme ayırarak ve 2-3 güne yayarak yapmanız çok daha verimli olacaktır. Bu yüzden Morto Koyu’nda vereceğiniz kısa bir molada dinlenirken aynı zamanda gezi güzergâhınıza bir kez daha bakma fırsatı da bulacaksınız.

Morto Koyu'nda verdiğimiz molanın ardından, tekrar yola devam ediyoruz. Bu güzergâhımız Seddülbahir Çıkarmalarının yapılmış olduğu alanları kapsıyor. Burada gerçekleştirilmiş olan muharebeleri anlayabilmek için aşağıdaki yazıyı okumanızı öneririm.

Seddülbahir Muhabereleri: " Müttefik güçler kara savaşlarında asıl kuvvetlerini Seddülbahir'deki beş noktaya çıkarmıştır. İngilizlerin Y, X, W, V, ve S harfleriyle kodladığı (Pınariçi Koyu, İkiz Koyu, Tekke Koyu, Ertuğrul Koyu, Morto Koyu) sahillere çıkarma yapılmak sureti ile Yarımada'nın güney ucunda ilk hedefi Alçıtepe, asıl hedefi Kilitbahir platosu olan bir harekât ile karada üstünlük kurmak istiyorlardı. Bu birliklere yardımın gelmesi ise, Anzakların hedefine ulaşacakları kabul edildiğinde mümkündü. Bu harekât için 29. Tümen ile Plymouth Deniz Hafif Piyade Taburu ve Kumkale'den geri çekilecek Fransız birlikleri kullanılacaktı. Hamilton'un istihbârî faliyetlerine göre, bu bölgede, bir tümenin olduğu bilgisini vardı. Çıkarma ise bu güce göre planlanmıştı. Bu ise doğru değildir. 25 Nisan sabahı Alçıtepe'nin güneyinde bulunan Türk kuvvetleri, sadece iki tabur ve bir istihkâm bölüğünden ibaretti. Y Sahili'nde (Pınariçi Koyu) ise hiç Türk askeri yoktu. W ve V Sahillerinde (Tekke ve Ertuğrul Koyu) de topu topu iki bölük; S Sahili'nde (Morto Koyu) bir takım; X Sahili'nde (İkiz Koyu) ise on iki kişilik bir posta bulunuyordu . " devamı için bkz.

Cape Helles Memorial -  ( Helles Burnu Anıtı)

Seddülbahir Zirvesi: Gözcü Baba Tepesi ve İngiliz Helles Anıtı

Anıt üzerindeki plakada  “Helles Anıtı hem Gelibolu Savaşları için hem de bu savaşlarda ölen ve mezarları bilinmeyen veya kaybolan, yada Gelibolu sularına gömülen 20 bin 763 kişinin anısına dikilmiştir. “ yazılıdır.

Seddülbahir Bölgesi’ndeki en önemli yükseltilerden biri olan Gözcü Baba Tepesi, yaklaşık 46 metre yüksekliğindedir. Ve Gözcü Baba Tepesi’nin güney yakasında  arazinin denize en çok uzandığı nokta olan ‘İlyas Baba Burnu’ (Cape Helles) olarak da tanımlanır. İngilizler bu yüzden buradaki anıta “Cape Helles Memorial “ ( Helles Burnu Anıtı) ismini vermiştir.

Ve buradan sonraki ziyaret noktamız ise Ertuğrul Tabyası olacaktır.

Ertuğrul Tabyası

Ertuğrul Tabyası

Ertuğrul Tabyası: Boğazın Muhafızı olan Ertuğrul Tabyası, Seddülbahir Köyü’nün batısında, Ertuğrul Koyu’na hakim, Gözcübaba Tepesi’nin Ertuğrul Koyu’na doğru uzanan güney yamacı üzerinde, denize dönük olarak konumlanmış.

Ertuğrul Tabyasının bulunduğu alandaki sığınaklar

*****

Gözcübaba Tepesi'nin güney yamacından sahile, Ertuğrul Koyu’na kuş bakışı...

Ertuğrul Koyu: İleride solda Seddülbahir Kalesi ve V Sahili Mezarlığı (Sessiz Sahil)

Burada bulunan mezarlıkta, Britanya kökenli 696 kişi gömülüdür. (bkz)

Bulunduğumuz lokasyonda önemli 2 ayrı tepe daha vardır.  Ay Tepe Gözcübaba Tepesi’nin yaklaşık 300 metre kadar kuzeybatısında yer alır. Tekke Koyu (İkiz Koyu-W  Beach) . Sessiz Sahilin olduğu yere yakın bir alandadır. Ve bu alanda Mehmetçiğimiz unutulmaz bir destan yazmıştır. Sadece gözlerinizi kapatın ve yaşanılanları hissetmeye çalışın.

26’ncı Alay ve Yahya Çavuş Şehitliği

26’ncı Alay ve Yahya Çavuş Şehitliği: Ertuğrul Tabyası’nın hemen arka tarafında yaklaşık 60 metre kadar kuzeydoğusunda yer almaktadır. Şehit düşen askerlerin sembolik mezar taşları bulunur. bkz

Yahya Çavuş 26. Alay,3. Taburda Çanakkale'nin uç kısmının kıyı savunmasında görev yapmıştır. 10. Bölümün sağ kanadında 5 mangadan oluşan 63 kişilik bir takımla Ertuğrul Koyunda Gözcübaba ve Aytepe'ye saldıran yaklaşık 4000 kişilik düşman birliklerini bu bölgede 10 saatten daha uzun bir sürede durdurmayı başarmıştır. 

Ruhları Şad Olsun.

Ezineli Yahya Çavuş Anıtı

Yahya Çavuş, yaralı bacağı tüfeğinin kayışıyla bağlı olmasına rağmen, sahilde düşmanı durdurmayı başarmış, sağ kalanlarla beraber Alçıtepe'ye çekilmiş ve aynı yerde şehit edilmiştir. (Yukarıda sembolik heykeli bulunmaktadır.)

Bu mezarlıktan sonra yönünüzü kuzeye çevirip Alçıtepe Merkezine gelebilirsiniz. Bizim ise gezimizin bundan sonraki bölümü, Alçıtepe'nin kuzeyini kapsayacaktır.

Esin Bozdemir

devam edecektir...

Anıtsal Kent Çanakkale - Eceabad Seddülbahir Güzergâhı 1.Bölüm
Eceabad Seddülbahir Güzergâhı 2.Bölüm - Eceabad Seddülbahir Güzergâhı 3.Bölüm