Destan Yazılan Topraklarda Şehitlikler ve Anıtlar / Eceabat - Seddülbahir Güzergâhı 1. Bölüm

Gelibolu Yarımadası’nda 1915-1916 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan ve iki tarafın da çok ağır kayıplar verdiği Çanakkale Savaşı, kuşkusuz tarihin en önemli konularından biridir. Gelibolu Yarımadası’ndaki şehitlikler ve anıtlar, İtilaf Devletlerinin deniz harekâtındaki başarısızlıkları üzerine giriştikleri ve yine sonuçsuz kaldıkları kanlı kara savaşlarının yıkımını göstermekle birlikte, asıl önemini kahraman Türk ordusunun tarihindeki en önemli zaferlerinden birini bütün açıklığıyla gözler önüne sermesinden almaktadır. Gelibolu Yarımadası’nı ziyaret edenler bu yarımada’nın neredeyse  tamamının  şehitlik olduğunu görürler.  Pek çok anıt mezar sembolik olsa dahi bastığınız toprakların altında, yüz-binlerce şehidin yattığını bilmek, size tarifi imkânsız duygular yaşatır. 

Gerek tarih kitaplarından ve rehber kitaplardan edinilmiş olan bilgiler, gerekse savaştan geriye kalan eşyalardan (araç gereçler ve mektuplardan)  ve dinlemiş olduğunuz savaşa ilişkin anılarla derinden sarsılırsınız. Çünkü bu öyle bir savaştır ki, Osmanlı ordusu’nun II. Dünya savaşına kadar tarihin gördüğü en büyük askeri güçlerinden birini, Mehmetçiğin büyük özverileriyle bozguna uğratmış olmasıdır. Savaş sonrasında 253.000 civarında Türk askerinin şehit düşmüş olması, bu özverinin ne denli büyük olduğunu göstermektedir.

Gelibolu yarımadası, Türk ordusu’nun büyük direnişinin ve zaferinin somut kanıtlarıyla dolu bir açık hava müzesi gibidir. Bu yüzden bu büyük ve kanlı savaşın yaşandığı topraklara, Gelibolu’ya yapacağınız geziyi çok iyi planlamanız gerekmektedir. Belirlenen her iki güzergâhın başlangıç noktasının Eceabat olması size zaman kazandıracaktır. ( 1. Eceabat - Seddülbahir Güzergâhı  2. Eceabat - Anafartalar Güzergâhı )

Eceabat - Seddülbahir Güzergâhı : Gelibolu kara savaşlarının bir hattını oluşturan bölgeleri göreceğiniz bu güzergâha, Çanakkale’den Eceabat ya da Kilitbahir bölgesine yapılacak bir feribot seyahatiyle başlayabilirsiniz. Yada Eceabatt’tan kısa bir kara yolu seyahatiyle Kabatepe Tanıtım Merkezine ulaşarak gezi öncesi kapsamlı bilgi alabilirsiniz.

Gelibolu Yarımadasında şehitlik alanı oldukça büyük ve görülmesi gereken çok yer var. Biz birkaç kez geldiğimiz Gelibolu Yarımadasına, bu defa atlamış olduğumuz yerleri tespit ederek, güzergâhımızı bu doğrultuda Eceabat - Seddülbahir hattı üzerinde oluşturduk. Bu yüzden önce Feribotla Çanakkale’den Eceabat’a geçiyoruz.. Ve ardından Eceabat - Seddülbahir Güzergahında yer alan noktaları görmek üzere yola koyuluyoruz yine.

Kilitbahir Kalesi: Fatih Sultan Mehmet tarafından denizden gelecek tehditleri önlemek için Çanakkale Boğazı’nın ortasında ve en dar yerinde Anadolu yakasındaki Çimenlik Kalesi ile karşılıklı olarak 1462-1463 yılında yaptırılmıştır. (bkz) Etrafı surlarla çevrili olan kalenin modeli, üç dairenin birleşimiyle yonca biçimindedir. Fatih Sultan Mehmet’in Bizans’ı kuşatma hazırlıkları sırasında inşa ettirdiği bu kale, Çanakkale Muharebeleri sırasında önemli bir savunma hattı oluşturmuştur. 

Kilitbahir Kalesi çevresinde Hamidiye, Mecidiye ve Namazgah tabyaları bulunuyor. Bu tabyaların her biri bir höyüğü andıran görüntüleri ile dikkat çekici.

Namazgah Tabyaları

Namazgah Tabyası içinde bulunan cephaneliklerin biri Bilgilendirme Merkezi olarak hizmet veriyor. Üstleri toprak kaplı bu tabyalar, askerlerin deniz tarafına mevzilendiği, düşmanın gözetlediği ve düşmana ateş açtığı, dar bir pencereye sahip taş yapılardır. 

Çanakkale Savaşları sırasında kullanılan bu tabyalar eski bir tarihe sahiptir. II. Abdülhamit tarafından yaptırılan Hamidiye Tabyalarının bitiminde Abdülmecit tarafından yaptırılan Mecidiye Tabyaları bulunmaktadır. Bu tabyalar oldukça stratejik bir konumdadır. Özellikle 18 Mart 1915 tarihinde yoğun saldırılara hedef olmuştur. Yüzbaşı Hilmi Bey Komutasındaki bu tabyanın bir başka önemi ise Seyit Onbaşı adlı kahramanın doğuşuna tanıklık etmiş olmasından kaynaklanmaktadır.

Seyit Onbaşı Anıtı

Seyit Onbaşı’nın Anıtı; Hamidiye Tarabyalarının bitiminde Kilitbahir - Behramlı - Alçıtepe Karayolu üzerinde ve yolun sol tarafında bir falezin üstünde denize nazır bir konumdadır.  (Burada belirtmek gerekirse anıt aslına uygun değildir. Gerçekte Seyit Onbaşı mermiyi kucağına değil sırtına alarak kaldırmıştır.) 

Seyit Onbaşı hemen sağ taraftaki tepede bulunan Mecidiye Tabyası’nda numaratör olarak görevlendirilmiştir.  18 Mart 1915 günü boğazın içlerine kadar girmiş olan itilaf donanmasının Mecidiye Tabyasını bombalaması üzerine burada bulunan askerlerin çoğu şehit olmuştur. Sağ kalan az sayıdaki askerlerden birisi olan Onbaşı Seyit ise, mermiyi topun ağzına sürecek olan mekanizmanın (vinç) zarar görmesi üzerine 276 kiloluk top mermisini tek başına taşıyıp namluyu sürmüş, İngiliz Ocean savaş gemisine isabet ettirmiş ve geminin mayınlara çarparak batmasına sebep olmuştur. (Aşağıdaki fotoğrafta Mecidiye tabyasındaki bu tarihi olay canlandırılmıştır.) 

Seyit Onbaşı’nın bu kahramanlığı savaşın en kritik noktalarından biri olmuştur. Çünkü bu zırhlının batmasıyla İngiliz komutan çekilme emri vermiştir. Seyit Onbaşı'nın burada Öyküsünü mutlaka okumanızı öneririm. 'Kocaseyit'i hiç böyle bilmediniz!'

*****

*****

*****

'Tarihi sırtlayan topçu'

 Seyit Onbaşı vazife anında...

*****

*****

Seyit Onbaşı hakkındaki kaynaklara göre, kahraman asker savaştan sonra sağ çıkmış ve memleketi Havran’a dönebilmiştir. Mustafa Kemal Atatürk’le birkaç kez karşılaşma, sohbet etme fırsatı bulmuştur. Seyit Onbaşı böylesine büyük bir savaşta, bireysel kahramanlığın ne derece önemli olduğunun da bir somut bir kanıtı olmuştur.  

*****

Mecidiye Şehitliği 

18 Mart 1915 günü Çanakkale  Boğazında yapılan deniz savaşı  esnasında  itilaf donanması  tarafından açılan ateş sonucu Mecidiye bataryasının cephaneliği isabet alır. Cephaneliğin patlaması  sonucu bataryada görevli  13 er  şehit olur. Bu kahraman vatan  evlatlarının  toplu olarak gömüldüğü alan 1919 yılında  Mecidiye Şehitliği olarak  düzenlenir. 70 metrekarelik bir alanı kaplayan ve   etrafı duvarla çevrili olan bu şehitliğin ortasında yer alan Mecidiye Anıtı  18 Mart 1915'de  Mecidiye Bataryasındaki  patlamada şehit olan  13 kahraman  evladı ile  aynı gün  insanüstü bir güç ve kuvvetle 276 Kg. lık  top mermisini kaldıran  Mehmet Seyit Onbaşı  anısına 1969 yılında  dikilmiştir.

Seyit Onbaşı ve tüm Mehmetçiklerimizin ruhları şad olsun.

Behramlı Köyünde 'Tarihe Saygı Müzesi'ni geziyoruz.  

Behramlı Köyü'nün Çanakkale Savaşındaki rolü nedir?

 Ayrıntılı bilgi yukarıdaki foto.da. bkz.
(yazıyı daha rahat okuyabilmek için  üzerine tıklayınız)

Behramlı yönündeki bir diğer ziyaret noktamız ise  Soğanlıdere Şehitliği oluyor. Soğanlıdere 'Hastane' Şehitliği'nin önemi ise sembolik değil, gerçek bir şehitlik olmasıdır. 

23 Aralık 2003 tarihinde başlatılan Şüheda Kabristanları kapsamında yapılmış olan şehitlikte, isimleri ve memleketleri tespit edilmiş 600 şehit yatmaktadır burada. 

Soğanlıdere Şehitliği

Soğanlıdere Şehitliği, anıtsal üslûbu ve sembolik değeri bakımından asker miğferi şeklinde yapılmış olan mezar taşları oldukça dikkat çekicidir. Her bir sembolik miğfer altındaki yüzün "boş" olması ise, bu şehitliğe yüksek bir sembolik değer kazandırmaktadır. Şehitliğe tepeden bakıldığında ise, ay yıldız figürü görünmektedir.

Ve bu görüntü doğal olarak bizi fazlasıyla etkiliyor. Gözlerimizde yaşlar, boğazımız düğüm düğüm... Tüm şehitlerimizi büyük bir minnetle, saygıyla ve rahmetle anıyoruz. 

Esin Bozdemir

devam edecektir...

Anıtsal Kent Çanakkale - Eceabad Seddülbahir Güzergâhı 1.Bölüm 
- Eceabad Seddülbahir Güzergâhı 2.Bölüm - Eceabad Seddülbahir Güzergâhı 3.Bölüm 
- Eceabat - Anafartalar Güzergâhı 4. Bölüm - Eceabat - Anafartalar Güzergâhı 5. Bölüm - Eceabat - Anafartalar Güzergâhı 6.(son) Bölüm