PATARA - Likya Birliği’nin Başkenti

Antik Likya Kentleri gezimiz Pınara, Letoon ve Likya'nın başkenti Ksanthos’tan sonra   Patara ile son buluyor. Ksanthos Antik Kenti’ni ziyaret ettik ve şimdi Likya kentlerinden olan, ülkemizin en temiz ve bozulmamış antik koyuna sahip Patara’ya gitmek üzere yola koyuluyoruz yeniden. Patara antik kenti Fethiye - Kalkan arasındaki bereketli Xanthos vadisinin güneybatı ucunda yer alıyor. Ana yoldan Gelemiş yoluna sapıldığında 5 km.lik yol bizi Patara harabelerine götürecek.

Patara Likya dilinde Pıttara, Hitit dilinde ise Patar olan kentin günümüzdeki adı Gelemiş’tir. Günümüzden 4000 yıl öncesine uzanan tarihiyle çok eski bir kent. Patara’da Likya Birliğinin başkentliğini yapmış. Likya birliğinin üç oy hakkına sahip altı kentinden biri ve belki de en önemlilerinden biri Patara. 

Ksanthos Antik Kenti’nden hareketle aracımızla yaklaşık yarım saat sonrs Patara’ya varıyoruz. Şimdi, sahile doğru yayılan antik kenti keşfetmeye geliyor.Gelemiş köyünden 2 km sonra yol kenarında Patara'daki kalıntılarının arasındayız artık. Fethiye Kaş arasındaki sahilde bulunan kentin tiyatrosu ile birçok yapısını yüzlerce yıl örten kum tabakası aynı zamanda kentin mihenk taşları olan eserlerin korunmasına yardım etmiş.

Yapılan kazılar sonucunda bu kenti İskender'in kuşattığı biliniyor. Patara, Roma döneminde de çok önemli bir kent olmuş ve Likya-Pamphilya eyaletlerinin başkentliğini yapmış. Patara limanı, hububat deposu ve sevki açısından önem taşımış. Roma İmparatoru Hadrian karısı Sabine ile Patara'ya gelmiş, bir müddet burada dinlenmiş. Roma İmparotorluk çağında Patara, Apollon'un önemli bir kehanet merkezi olarak da ün yapmış.

Patara Antik Kenti Genel Görünüm

Lykia Birliği içindeki Pınara, Xanthos, Olympos ve Myra gibi Patara da üç oy hakkına sahipti. Ve Birlik toplantıları çoğu kez birliğin limanı durumunda olan Patara'da yapılmakta idi. Roma egemeliğine geçtikten sonra da önemini koruyan Patara, hem Roma valiliklerinin adli işlerini gördüğü bir merkez olmuş hem de, Roma'nın doğu eyaletleriyle bağlantısını kurduğu bir deniz üssü olarak da önemini hep sürdürmüş.

Patara Antik Kent Yolu

Şehir Bizans döneminde de önemini devam ettirmiş, Hristiyanlar için önemli bir merkez olmuş. "Noel Baba" diye anılan Saint Nicholaos’ın da Pataralı olduğu söyleniyor. Ayrıca St. Paul Roma'ya gitmek için Patara'dan gemiye binmiş. Böylece Erken Hristiyanlık döneminde bir Piskoposluk merkezi olmuş.

Patara Antik Tiyatro arkada Meclis Binası

İmparator Konstantin'in başkanlık ettiği M.S. 325'teki Nikaia konsülünde Lykia'nın tek imza yetkilisi din adamı Eudemos'un Patara Piskoposu oluşu kentin bu devinde gözde oluşunun kanıtıdır.Sonra bu güzel liman kenti kumların altında ‘uyuyan güzel’ olarak kalır ve derin bir uykuya dalarak günümüze kadar gelir.

Başka açıdan Antik Tiyatro

gün batmaya hazırlanırken, güneş kızıla boyuyor dokunduğu her yeri..
antik kent bakır rengine dönüşürken, daha bir gizemli hale geliyor...

*****

*****

Ayrıca çok önemli bulduğum bir detay ise:  

Patara ile 23 kentin kurduğu ortak idare biçiminin günümüzde Amerika’da ve Avrupa’da uygulanan federatif yapılanmanın öncüsü olmasıdır.  

Antik çağ deyip geçmemeli, insanoğlu Milattan sonraya uzanan çağlarda dahi, Batı Anadolu’nun bu bölgesinde, birlikte uyum içinde pekâlâ yaşanabileceğini keşfetmiş ve ilk demokratik meclisini kurabilmiş. Yaptığım araştırmalarda bakın bu uygulamalar nasıl oluyormuş: Önce delegeler hangi kenti uygun gördüklerini seçiyor sonra da, her kentten temsilciler birleşerek orada genel bir kongrede toplanıp, ardından oylamaya geçiliyormuş. Kentlerin en büyüğünün üç, orta büyüklükte olanların iki ve geriye kalanların ise bir oy hakkı varmış.

Meclis Binası'nın restore edildikten sonraki hali
(Görsel burdan)

2010'da TBMM tarafından restore edilmiş olan ve ayakta kalan en eski demokratik meclis binası bu şehirdedir.

"Eğer mükemmel bir konfederasyon cumhuriyet örneği vermem gerekirse Likya'yı gösteririm". Montesquieu, De L'Esprit des Lois (1748)

Kongrede kamu hizmeti ve yardımlar için ödemeler kararlaştırılıp kentlere yönetici hâkimler (*Lykiarkh) seçildikten sonra birliğin memurları ile adalet kurulu belirlenirmiş. Bu kurul Roma öncesi dönemde savaş, barış ve antlaşmalara karar verirmiş.

MS 2. Yüzyılda Apollon Bilicilik Merkezi’ne Rhodiapolisli Opramoas pek çok armağan vermiş. Kente vakti zamanında 20 bin denar bağışlamış. Hatta Patara’nın İlkçağın kehanet Merkezi olan Delphi’den daha zengin bir bilicilik merkezine sahip olduğu ve Likya Birliği belgelerinin de saklandığı arşiv merkezi konumunda olduğu konunun uzmanlarınca tespit edilmiş. Yapılan çalışmalarda bulunan ‘Uzaklık Taşı’ çevre kentlerle ilgili pek çok konunun da gün yüzüne çıkmasına yardımcı olmuş.

Zafer Takı (Mettius Modestus ) en arkada,
ortada Liman Hamaı

Görülecek Yerler:

*Tepeye doğru uzandıkça antik kalıntılar arasında Bizans bazilikası ve kutsal alanlar bulunuyor.
*Tiyatro ise tepenin yamacında. Yaklaşık 4800 kişilik tiyatro görülmeğe değer.
*Liman Hamamı, deniz feneri, ana cadde, kente giriş kapısı…
*Görkemli Roma Zafer Takı (Metius Modestus) nı görüyoruz.   Zafer takı, MS 1. yüzyıl sonlarında yaptırılmış.
*Tiyatronun yaslandığı tepede büyük bir sarnıç ile bir anıt mezar bulunuyor… ve daha pek çok eser…

Patara Sahili ve Kumsalı

Antik bir liman kenti olan Patara’da zamanın ruhuna dokundukça, keşfetmenin heyecanı içinde nice öğretilere doğru yol alıyorsunuz.  Attığınız her adımda ve asırlık taşların fısıltılarında ruhunuzu besleyen ve sizi bilgeliğin ışığına doğru çeken bu duygular yaşamaya değer. 

Esin Bozdemir

LİKYA KENTLERİ

Simena, Olympos – Chimera , Phaselis, Myra, Arykanda, 
Termessos - Pınara - Letoon - Ksanthos - Patara