'Son Sümer Kraliçesi' Muazzez İlmiye Çığ, eserlerinle daima yaşayacaksın!

Muazzez İlmiye Çığ
(1914 - 2024)

O, Cumhuriyetimizin Çınarı ve 'Son Sümer Kraliçesi'ydi!
Mezopotamya uygarlığını dünyaya tanıtan Sümerolog,
arkeolog, dilbilimci ve yazardı. 
O, Laik Cumhuriyetin yılmaz savunucusu ve çağdaş bir Türk kadını olarak
bizlere rol modeli oldu. Yolumuza ve tarihimize ışık kattı.

110 yaşında bugün aramızdan ayrıldı. 

Ruhun şad olsun, ışıklar içinde uyu güzel insan.

***

1914 yılında Bursa’da doğan Muazzez İlmiye Çığ’ın ailesi Kırım kökenliydi. 1919'da beşinci yaş gününü kutladığı sırada Yunan Ordusu tarafından İzmir'in işgal edilmesi üzerine öğretmen olan babası, ailesinin güvenliğini sağlamak için Çorum'a taşındı ve genç Muazzez burada ilköğrenimini tamamladı. Ayrıca Fransızca ve keman dersleri de aldı.

Çığ, ailesinin tekrar Bursa’ya taşınması ile 1926 yılında Bursa Kız Muallim Mektebi’ne (Bursa Kız Öğretmen Okulu) girdi. 1931 yılında mezun oldu ve babasının da öğretmenlik yapmakta olduğu Eskişehir’e tayin oldu. Burada bir süre öğretmenlik yaptı.

1936 tarihinde Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Hititoloji bölümüne kaydoldu. Burada Nazi Almanyası’ndan Türkiye’ye iltica etmiş olan ve Ankara Üniversitesi’nde dersler veren Prof. Dr. Hans Gustav Guterbock’dan Hitit Dili ve Kültürü derslerini, Prof. Dr. Benno Landsberger’den Sümer ve Akad Dilleri ve Mezopotamya Kültürü derslerini aldı.

1940 yılında mezun olduktan sonra İstanbul Eski Şark Eserleri Müzesi Çiviyazılı Belgeler Arşivi’ne uzman olarak atandı ve aynı yıl Kemal Çığ ile evlendi. Kemal Çığ sonradan Topkapı Sarayı Müzesi’nin 1970-78 yılları arasında müdürlüğünü yaptı.

Muazzez İlmiye Çığ, müzede çalıştığı 31 yıl boyunca meslektaşı Hatice Kızılyay ve Dr. F. R. Kraus ile birlikte müzenin deposunda bulunan Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış on binlerce tableti temizleyip, sınıflandırıp numaralandırdı ve sonunda 74.000 tabletten oluşan çivi yazılı belgeler arşivini oluşturdu. 3.000 tabletin kopyasını yapıp katalog halinde yayımladı.

1957’de Münih’teki Oryantalistler Kongresi’ne katıldı. 1960’da Heidelberg Üniversitesi’nde çalışmalar yaptı. 1965’de Roma’da sergilenen Hitit sergisini bu şehirden alarak Londra’ya götürdü. 1972’de emekliye ayrıldı. Bir süre yurtdışında yaşayan Muazzez İlmiye Çığ, 1988’de Philadelphia’daki Asuroloji kongresine katıldı.

Prof. Kramer’in History Begins at Sumer adlı kitabını Türkçeye çevirdi ve kitap 1990’da “Tarih Sümerle Başlar” adıyla Türk Tarih Kurumu tarafından yayımlandı. Kitabın çok ilgi görmesi üzerine 1993’te çocuklara yönelik Zaman Tüneliyle Sümerlere Yolculuk da dahil Sümer ve Hitit kültürlerini tanıtan 13 kitap yazdı.

Tarihte bugün; 17 Kasım 2024 yılında hayatını kaybetti.