Graffiti ile konuşan duvarlar...

Graffiti, çoğumuzun sokak resimleri olarak da bildiğimiz şu duvar yazıları ve resimleriyle sizler de karşılaşmışsınızdır herhalde.  Graffitti, bir tür kendini ifade ediş... Farklı bir dışa vurumculuk!. Bu tür görsel uygulamalara kimi zaman karşılaşıyorum İstanbul sokaklarında. Kimi çevrelerce, bir sanat dalı olarak kabul edilirken, bir başka bakış açısı da graffitiyi vandalizm olarak değerlendiriyor. Bazılarında evet protest bir tavır var, bazılarında esprili bir tarz, kimi görseller ise sanat eseri adeta!.

Roma’da duvar yazılarını konu alan bir örnek Görsel: buradan

Bugün, graffiti olarak nitelendirdiğimiz duvar yazılarının tarihi oldukça eski aslında!. Mağara duvarlarına çizilen şekilleri düşününce 4. veya 5. yüzyıl dönemlerine dayandığı, Pompei'deki duvar yazılarının graffiti sayıldığı söylenebilir.

Antik çağlarda, Eski Mısır döneminde insanların geçtikleri yerlerdeki duvar ve kayalara bıraktıkları çeşitli şekil ve yazılardan oluşan mesajlar, graffitinin ilk adımları sayılsa da, günümüzdeki anlamıyla graffiti’nin ana çıkış noktası 1940'lı yıllara, II. Dünya Savaşı günlerine kadar uzanır.

Berlin Duvarı'ndaki graffiti 

(görsel: buradan) 

Berlin Duvarı'nın her iki yanı protest kişilerce boyanarak, yazı ve sloganlarla bezenir… 

1960'lı yıllarda ABD'de politik gruplar görüşlerini duyurmak için bu yöntemi tercih edenler olur… ardından sosyal içerikli iletiler dışında, bireysel seçimleri de yansıtmaya başlayan graffitiler giderek renklenmeye başlar.
1970'lere gelinirken, bu görsel uygulama, şehir duvarlarından metro duvarlarına geçerken,  NewYork'tan ABD'nin hemen hemen tümüne yayılır. 

Dünyanın çeşitli ülkelerinde başta duvarlar olmak üzere uygun olan hemen hemen her zemin; graffitiler için uygun yer oluşturur… (görsel: buradan)

Bu da 1 Mayıs İşçi Günü adına

yapılan Graffiti - Oakland, CA

görsel: buradan

Bu graffiti de Boston'dan 'OsGemeos'

görsel: buradan

Ülkemize graffiti’nin gelişi ise Almanya'daki Türklerin Almanlar tarafından dışlanması sonucu çeteleşmiş Türklerin, seslerini duyurmak için hiphop kültürüne yönelmesiyle olur.  Gurbetçilerin Türkiye'ye gidip gelmesi, kişilerin arkadaş grubu gibi etkenlerden ötürü graffiti Türkiye'ye erişir ve semboller, ilgi çekici resimler, sayısal simgeler, değişik logolarla, tüm dünyada yaygın olan hip hop akımıyla gelişme gösterir. Ve graffiti tüm dünyada 1980 sonrası zirve yıllarını yaşar.

Türkiye'nin ilk graffiti temalı kitaba imza atan ve Türk graffitisini
anlatmaya çalışan; 'turbo abi' Tunc Dindas bakınız

Sprey kullanarak yapılan graffiti’ nin ülkemizdeki  ilk sanatçılarına, öncesinde "komünist, anarşist" ve hatta "satanist" dahi denilmiş!.. Ben 80’li yıllarda anımsıyorum duvarlara slogan yazan gençleri!. Düzene başkaldıran gençliğin çığlıklarının, isyanlarının duvarlarda dile geldiği yılları!.. bir sabah kalktığımızda sağcıların sloganı, ertesi sabah üzeri karalanıp bu sefer de devrimci gençlerin bir sloganı ile yap-boz tahtasına dönerdi duvarlar!.. İsyanlar dağları, taşları aşardı!. (Görsel :turbo) 

Artık slogan söylemler için duvarlara gerek kalmadı. Duvarların yerini tüm dünyayı avuçlarımızın içine alan ve hakim olan internet aldı. Graffiti de daha farklı bir sanata dönüştü. Günümüzde özellikle; İstanbul, Ankara, Bursa, Adana ve İzmir gibi metropollerde, köprü kolonlarında, istinat duvarlarında ve ara sokaklarda sıkça graffitiyle karşılaşabilirsiniz. 

Ben protest bir tavırla yapılan karmakarışık simgesel çalışmalardan daha çok, yine protest tavrı, ince zekânın ürünü olan esprili çizimler ya da sanat eseri kadar güzel ve estetik olan duvar resimlerini daha çok beğeniyorum. Hele ki çok ahşap, atıl ve görsel olarak hoş olmayan bir duvarın usta graffiti sanatçılarının elinde olağanüstü değişimi bana çok daha ilginç geliyor.

Yurt dışında çok değişik örneklerini gördüğümüz sanat eseri kadar büyük ustalık işleri olan bu tür graffiti çalışmalarına henüz kendi ülkemizde bir iki trafo binasının kamuflajı dışında görebilmiş değilim. Ama zamanla hip hop akımın ülkemizde de gelişeceğine inanıyorum.  

Bunlar da benim kadrajıma giren ve ilgimi çeken İstanbul sokaklarından birkaç graffiti çalışması.

İznik gezimizde karşılaştığımız 
trafo binasına yapılmış olan bir duvar resmi..

Kadıköy'de gördüğüm bir duvar resmi

Ve dünyadan bazı graffiti örnekler

Paris sokaklarında ejderha dilini uzatıyor 
yoldan geçenlere (Graffiti Sanatçısı:Pez)

Yunanistan - Selanik sokaklarından...

endişeli bebeklere 5 parmak kukla

Filipinler'de Sokak Planı - Mural

Tekerleği yeniden icat etmeye çalışıyor değil mi!

Montano'dan; ' Montalı 4 Adam
' Ghetto'lardan doğan canavarlar...
Yaşam canavarlar üretiyor!..
ve canavarlar her geçen gün giderek büyüyor,
her şeyi yok edip tüketiyor!

Cuma Yük treni

Cuma;'yükümüz doldu, kapattık' mı!
demek istemiş acaba .)

Porto Riko’dan bir Graffiti –Yüz

Malezya'dan sokak sanatı: 
Ernest Zacharevic

 Foto: Alynn-Mags: San Francisco'dan Mural

Meditasyon duvarları

****

Malezya'dan :  Ernest Zacharevic

Atina’da sokak sanatı 
'hayatı seviyorum'

görsel

İstanbul şimdi tıpkı bu graffiti de olduğu gibi!

Peki o fırçalar, spreyler benim elimde olsa, acaba ben neler yapmak isterdim! 

Bilirsiniz her rengin ayrı bir dili vardır. Renklerin insan üzerindeki etkileri önemlidir.  Giysilerimizden, evlerimize kadar dikkate alırız değil mi!. Canlı renklerin içimizi ısıtan sıcaklığı, coşkusu vardır.. peki ya o griler ve daha koyu renkler nasıl etkiler bizi!. İşte  artık yaşadığımız metropollerde hayatın rengi koyu gri! Hele ki o ucube beton yığınları içinde nefes alamayacak durumdayız hepimiz.   

Ben İstanbul’u çepeçevre kuşatan o gri beton yığınlarının hepsini önce kökünden söküp atmak isterdim!.. ardından nefes alan topraklarımızı yemyeşil ağaçlarla, ormanlarla, rengârenk çiçeklerle donatmayı… daha güvende, daha huzurlu, daha enerjik ve birbirimize daha çok sevgiyle dolu yaşamayı isterdim… 

Yedi tepeli İstanbul’u doğanın renkleriyle donatıp, bambaşka bir şahesere dönüştürürdüm.. 

Peki ya siz! 

 Esin Bozdemir