Türkiye'nin Milli Parklarından bir seçki

Yalandan bir kışın ardından, bahar daha fazla beklemeden kapımıza dayandı. Kışın sisli, puslu ve kasvetli havaların yerini, içimizi ısıtacak güneşli ve aydınlık günler bize göz kırpıyor artık. Beton yığınlarına dönüşen şehir hayatı içinde yaşamlarımız daha bir stres yüklü ve dayanılmaz olurken, özlediğimiz güneş yüzümüzü güldürecek. Havaların psikoloji üzerindeki etkileri büyük. Güneşin ruhumuzu saran pozitif etkisi ise tartışılmaz, hele ki doğanın uyanışına, vadilerin, yaylaların, ormanların yeşermesine, ağaçların çiçeklenip, kuşların, kelebeklerin, böceklerin şenliğine eşlik etmek paha biçilmez olur. Şairin dediği gibi; "ne de olsa, -güneş bedava- hava bedava, bulut bedava; dere tepe bedava; yağmur çamur bedava". O halde huzuru en çok hissettiğimiz doğanın içinde olmak için biz de şimdiden hazırlığımızı yapalım ve önceliğimizi 'Milli Parklar'a verelim diyorum. Baharı iliklerimize kadar hissedelim ve onu farkında olarak yaşayalım.

Anadolu toprakları biyolojik açıdan oldukça renkli. Bu yüzden görülecek milli parklarımız da bir hayli fazla. Peki 'Milli Park'ı diğer doğal alanlardan ayıran özellikler nelerdir?  Ya da 'Milli Park' nedir? bunu biliyor muyuz! Uluslararası Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) 'Milli Parklar'ı bakın nasıl tanımlamış.  

Milli Parklar: Bilimsel ve estetik yönden olağanüstü biyolojik, ekolojik, jeolojik, coğrafi ve benzeri doğal yapısı ve arkeolojik, etnografik, antropolojik, mitolojik, tarih ve benzeri kültürel özellik ve güzelliklerden bir veya birkaçına sahip; bilimsel, eğitsel, estetik, sportif, eğlence ve dinlenme bakımlarından ulusal ve uluslararası düzeyde öneme sahip en az 1000 hektar genişliğinde, kara ve su alanlarıdır.  

Gördüğümüz her doğa harikası alan 'milli park' olmaya yeterli değil, ancak ülkemiz öylesine zengin bir coğrafyaya sahip ki, bu yüzden çok şanslıyız. Türkiye'de toplam 40 adet milli park bulunuyor/muş. Bu sayının  13'ünde örenyeri, diğerlerinin birçoğunda da arkeolojik alanlar ve anıtlar yer alıyor/muş. Bu kadar zengin bir mirasa sahip kaç ülke vardır ki!. Kimi milli parklar zengin kuş türleriyle öne çıkarken, kimileri bitki ve hayvan türleriyle, ya da doğal yaşlı ormanları ve nadir ekosistemleriyle tanınıyor. Üstelik bazıları jeolojik açıdan da dünya çapında oldukça ünlü.  

Biz ise, bugüne kadar sayısız ören yeri, antik kent ve milli park gezdik. Gördüğümüz doğa harikası zenginlikler karşısında coğrafyamıza olan hayranlığımız da bir  o kadar arttı. Diğer yandan kimi milli parklara gereken hassasiyetin yeterince gösterilmediğine tanık olduk. Bazen de halkın bilinçsizliği karşısında oldukça endişelendik. Bu doğa harikası alanlar gözbebeğimiz gibi korunmalı, Türkiye'nin eşsiz mirasına hepimiz sahip çıkmalıyız. 

Veee gelecek olursam bugüne, kapımızı çalan bahar mevsimine. Madem ki artık bahardır, öyleyse yavaş yavaş hazırlık yapma zamanıdır. Doğa kış uykusunu tamamladı. Şimdiden bahar dalları çiçeklenmeye başladı. Milli Parklarımız da birkaç haftaya kadar şenlenmeye başlayacaktır. O halde öneriler benden, bahar gezmeleri sizden olsun. Kendi gerçekleştirdiğimiz milli parkları alfabetik olarak sıralıyorum. Hangi rota size uyarsa. 

Baharda hangi milli parklara gitmeli? 

*

Altındere Milli Parkı / Trabzon Maçka

Trabzon Maçka'daki Altındere Vadisi 1987'de Milli Park ilan edilir. Milli Park lokasyonu içinde Sümela Manastırı da yer almaktadır. Zengin bitki örtüsü ve jeomorfolojik yapısı milli parkın en önemli özellikleri arasındadır. Sümela Manastırı, Altındere Vadisi'nin batı yamacında, 300 metrelik uçurumun önyüzünde yer alıyor. Altındere Milli Parkı içinde gerçekleştirdiğimiz gezimizin detayları buradadır.

****

*

Beydağları (Olympos) Sahil Milli Parkı / Antalya

Antalya il merkezinin 12 kilometre güneybatısından başlayıp Kemer ve Kumluca ilçesi sınırlarında 100 kilometrelik sahil bandı boyunca uzanan alan 1972 yılında Beydağları (Olympos) Sahil Milli Parkı ilan edilir. Gezimizin detayları buradadır.

****

Dilek Yarımadası - 
Büyük Menderes Deltası Milli Parkı / Aydın

Ege Denizi kıyısında, Aydın'ın Kuşadası ve Söke ilçeleri sınırları içinde yer alan ( 27 bin 675 hektarlık ) Dilek Yarımadası 'Milli Park' statüsü ile koruma altındadır. Yarımada'nın yarıya yakını ( 10 bin 875 haktarı ) park alanıdır. Yarımada'nın güneyine bitişik Büyük Menderes Deltası'nın ( 16 bin 690 hektarlık ) bölümü 1994'te Milli Park'a eklenir. (Kaynak: Atlas,'Keşif Kitaplığı')

****

Güllük Dağı (Termessos) Milli Parkı / Antalya

Konumuyla muhteşem, arkeolojik değeriyle üstün ve zengin yaban hayatıyla Güllük Dağı - Termessos Antik Kenti - ( 6 bin 702 hektarlık ) alanıyla 1970 yılında Milli Park ilan edilir. Antalya il merkezine 34 km mesafede olan, Güllük Dağı içindeki Termessos Antik Kenti gezimizin detayları buradadır. 

****

Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı / Çanakkale

Çanakkale İl sınırları içinde olan Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı,  33 bin hektarlık alana sahiptir. 1915 yılında deniz ve kara savaşlarına sahne olan bölge, Eceabad İlçesinde Akbaş ile Ece Limanı arasındaki hattın güneyinde kalan sahayı kaplıyor. Bu alan 2 Kasım 1973 tarihinde Milli Park ilan edilir. Destan yazılan topraklara yaptığımız gezimizin detayları kapsamlı bir şekilde buradadır.

****

*

Göreme Tarihi Milli Parkı / Nevşehir

Volkanik arazinin zaman içinde aşınmasıyla ortaya çıkan ve son derece ilginç görüntülere sahne olan Kapadokya, kültür varlıkları açısından çok zengin bir bölgemiz. Nevşehir il sınırları içinde yer alan bu alan 1986'da Tarihi Milli Park ilan edilir. Milli Parkta bir ilçe merkezi: Ürgüp, üç kasaba: Uçhisar, Ortahisar, Göreme ve iki köy: Çavuşin ile Aktepe bulunuyor. Kapadokya gezimizin detayları buradadır.

****

*

İğneada Longoz Ormanları Milli Parkı / Kırklareli

Karadeniz kıyısında Türkiye Bulgaristan sınırında yer alan İğneada Longozu, mevsimsel subasar ormanları, bataklıkları, tatlı su gölleri ve kıyı kumullarını bir arada bulunduran ender ekosisteme sahiptir. Kırklareli sınırlarındaki 3 bin 155 hektarlık alan 2007 yılında Milli Park ilan edilir. İğneada Longoz Ormanları gezimizin detayları buradadır. 

****

Kazdağı (İda) Milli Parkı / Balıkesir

Biga Yarımadası'nın en yüksek kütlesinde yer alan Kazdağı 21 bin 450 hektarlık alanıyla 1993 yılında Milli Park ilan edilir. Mitolojide "bin pınarlı İda" olarak adlandırılan milli park alanında, su kaynakları, şelaleler, antik kalıntılar...ayrıca endemik bitkilerle, kuş ve memeli hayvan türleriyle de son derece zengin bir parktır.  Milli Park alanında av yasağı olduğu için, yaban hayvan sayısında da bir artış olduğu gözlemlenmiş. Kazdağı Gezimizin detayları buradadır.

****

*

Kuşcenneti Milli Parkı / Balıkesir

Balıkesir'in Bandırma sınırları içinde yer alan 'kuş cenneti' Türkiye'nin ilk sulak alanıdır. 64 hektarlık alan 1959 yılında Kuşcenneti Milli Parkı ilan edilir. ( Parkın sınırları 2005 istatistiklerinde 24 bin 47 hektara çıkarılmış. ) Kuşcenneti Gezimizin detayları buradadır.

****

Saklıkent Milli Parkı / Muğla - Antalya

Muğla'nın Fethiye ile Antalya'nın Kaş ilçesi sınırları içinde, Eşen Çayı'nın Karaçay Kolu üzerindeki 12 bin 390 hektarlık alan 1996'da Milli Park ilan edilir. 

****

Sarıkamış Allahüekber Dağları / Kars-Erzurum

Anadolu'nun kuzeybatısında Kars ve Erzurum sınırları içinde yer alan bölge ( 22 bin 980 hektar ) 2004 yılında "Sarıkamış Allahuekber Dağları Milli Parkı" ilan edilir. Bölgeye has, Sarıçam ağaçlarıyla bezeli ve Sarıkamış Harekâtı'nın yapıldığı bu yerler doğal bitki örtüsü ve tarihi açıdan son derece önemlidir. Doğu Ekspresi ile Erzincan'dan Kars'a giderken harika coğrafyayı yakından görebilme fırsatı bulmuştuk. Bu gezimizin deyatları buradadır. 

****

*

Troya Tarihi Milli Parkı / Çanakkale

Çanakkale'nin Ezine ilçesi sınırları içinde, Çanakkale Boğazı'nın içerisinde yer alan (13 bin 350 hektarlık ) alan 1996 yılında Troya Tarihi Milli Parkı olarak ilan edilir. Bu tarihte itibaren "Homeros'un doğası", ziyaretçilerin Troia kalesinden çevreye baktıklarında gördükleri doğal çevre, koruma altına alınır. Alan 1998 yılında "UNESCO Dünya Kiltür Mirası Listesi" ne alınır.  (Fotoğraf: Troia filminde kullanılan Truva Atıdır. Yer: Çanakkale kıyı şeridi.) - Büyülü Kent Troia - bkz

2018 yılı ise, Troya Yılıdır. Çünkü bu yıl, Troya Antik Kenti’nin UNESCO Kültür Mirası Listesi’ne girişinin 20. Yılıdır. Bu yüzden başta Şehitlikler olmak üzere; Gelibolu Yarımadası, Troia Antik Kenti, yazın açılması tahmin edilen Troia Müzesi ve anıtsal kent Çanakkale'de görmeniz gereken daha pek çok etkinlik ve kutlamalar olacaktır. Bu yıl yolunuzu mutlaka Çanakkale'ye düşürmelisiniz.  Anıtsal Kent Çanakkale gezimizin detayları buradadır. 

****

Yedigöller Milli Parkı / Bolu 

Doğa harikası Yedigöller havzası Bolu'nun kuzeyinde yer alıyor. 2019 hektarlık orman alanı 1965 yılında Milli Park ilan edilir ve o tarihten itibaren koruma altına alınır. Milli Parka adını veren 7 göl kuzeyden güneye geniş bir mesafede sıralanıyor. Yedigöllerin en güzel mevsimidir ilkbahar ve sonbahar. Kesinlikle bu mevsimlerde gitmenizi öneririm. Daha önce gerçekleştirdiğimiz; Abant, Gölcük Gölü ve Yedigöller Gezimizin detayları buradadır.

Milli Parkların dışında bahar mevsiminde gezebileceğiniz görmeğe değer, önereceğim başka rotalar da olacaktır. Takipte kalınız lütfen. 

Ruhunuzda çiçekler açacak güzel bir bahar mevsimi diliyorum. 

Esin Bozdemir