Anne Frank - Günümüz için bir Tarih Sergisi

"Gökyüzüne gözlerini korkusuzca kaldırabildiğin, içinin temiz olduğuna inandığın sürece mutluluk yitirilmiş değildir." *

Anne Frank yazın hayatımıza bırakmış olduğu 'Hatıra Defteri'ndeki sözleriyle ve trajik yaşam öyküsüyle bütün dünyayı sarsmış sıradışı bir şahsiyet. Çünkü O, 2. Dünya Savaşı sırasında ölen 100 bin Hollanda Yahudisi’nden biridir. 

Öğrencilik yıllarımda Amsterdam'daki müze evini -  uzun kuyruklarda beklemeyi göze alarak -  ziyaret ettiğimde yaşadığı o acı hayatın izlerini evin her köşesinde görmüş ve oldukça etkilenmiştim. Nazilerin özellikle Yahudi halkına uyguladığı zulmün genç bir kızın iç dünyasında ki tahribatını anlamaya çalışmak hiç kolay olmasa da, sıvası dökülmüş duvarlara yazdığı yazılarda bir yazarı tanımak ve onun keder dolu dünyasının çok özel labirentlerinde gezinmek...tarifsiz bir duyguydu.

***

1929 doğumlu olan Anne Frank'ın hayatı Adolf Hitler’in iktidara gelmesiyle alt üst olur. Ve Anne ailesi ile birlikte Almanya’dan Amsterdam’a taşınır. 1942 yılında Almanlar, Hollanda Yahudileri’nin peşlerini bırakmazlar. Ve bu tarihten sonra tam 25 yıl sürecek bir inziva / kaçış yılları yaşanacaktır.  

Frank ve Van Pels Aileleri’ni oluşturan 8 kişi, Anne Frank’ın babasının iş yeri olan ve bugün müzeye dönüşen binanın üst katlarında küçücük bir alanda gizlenmeye başlarlar. Genç kız olan Anne Frank’ın toplama kamplarına götürülmeden önce ailesi ve Van Pels Ailesi ile birlikte yıllarca kaldığı bu evde sayısız günlükler tutar. Bu günlükler savaş sonrasında ve Anne'nin hazin ölümünden sonra kitaplaştırılır. 

Anne Frank’ı dünya çapında üne kavuşturan o günlükleri yazdığı ev de  Anne Frank Vakfı çatısı altında bir genç kızın hüzünlü yaşam öyküsü toplumsal bir farkındalığa dönüştürülerek 1957 yılında Vakıf tarafından satın alınır ve bitişiğindeki binalarla birlikte ev müzeye çevrilir. Anna Frank'ın saklandığı ve günlüklerini yazdığı bu ev böylece savaş sonrasındaki hali korunarak ziyarete açılır. Dünyanın her yerinden turist Anne Frank Müze Evi'ni  ziyaret ederken kitapları ise 'bestseller' olur. 

Anne Frank - Günümüz İçin Bir Tarih Sergisi Türkiye'ye gelmeden önce, birçok Avrupa ülkesinde de sergilenmiş ve bugüne kadar 10 milyondan fazla kişi bu sergiyi ziyaret etmiş. Ülkemizde ise bu sergi ilk önce Nisan ayında Nazım Hikmet Kültür ve Sanat Evi'nde sergilenmiş ancak ben bu sergiye gidemediğim için üzülmüştüm. Neyse ki aynı sergi Barış Manço Kültür Merkezi'ne de gelince, serginin bitimine birkaç gün kala yetişebildim sonunda. 

25 Nisan'da başlayan Anne Frank - Günümüz İçin Bir Tarih Sergisinin 11 Mayıs 2018 (Cuma) bugün son günü.  Bu yüzden size 'gidin görün' demek için biraz geç kaldım. O halde ben de, sergiyi birkaç kare görüntüyle de olsa  sizlere paylaşayım.

Sergi, yaşamını bir Nazi toplama kampında yitiren Anne Frank’ın trajik öyküsünü ve Nazi rejiminin yükselişi ile Holokost’a yol açan süreci mercek altına almış. Diktatör bir yönetim anlayışı içinde Almanya'da baskı gören Yahudiler'in dramatik hikayeleri de yine görseller eşliğinde aktarılmaya çalışılmış. Ayrıca Anne Frank'ın günlüğünden kimi yazılara da yer verilmiş. 

"Savaşlardan sorumlu olan sadece hükümetler ya da hükümetlerin başındaki birkaç kişi değil. Onlara bu yetkileri biz vermiyor muyuz? İnsanların içinde onları vahşete ve cinayete iten bir taraf var. İnsanoğlu tamamen değişmedikçe savaşlar olmaya devam edecek."  

"Her gün harp için milyonlarca lira harcanıyor, öbür yanda sağlık işleri, sanat çalışmaları, yoksullara yardım için kuruş ayrılmıyor." 

"Bazen önemli olan, birçok kimse tarafından sevilmek değil, sadece kendimizi içten içe seven, ruhumuzu okşayan birisinin olmasıdır. Yoksa yine de insan yalnızlıktan kurtulamaz." 

"Çağımızın güçlüğü bu: Ülküler, düşler, umutlar tomurcuklanıyor içimizde ama korkunç gerçeğin yumruğunu yiyip dağıtmak üzere... "

* Anne Frank'in Hatıra Defteri, Anne Frank (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

Sergideki panellerde sırası ile; 1930 ile 1940 tarihleri arasında, Naziler’in yükselişine paralel olarak Anne Frank ve ailesinin hayatının nasıl değişime uğradığını görüyoruz ve Anne Frank’ın trajik ölümü ile bir yaşam hikayesi ele alınırken asıl bir tarihtir gözler önüne serilen ve düşünülmesi gereken...son birkaç panelde de faşist Hitler rejiminin yol açtığı bu büyük soykırımın ardından ne gibi kararlar alınmış, belli başlı konu başlıkları şunlardı; 

2. Dünya Savaşının ardından genel tepki; "Böyle bir şey bir daha olmamalı" şeklinde idi. Bu savaştan bir ders çıkarmamız gerekiyor. Fakat bu dersi gerçekten çıkarıp çıkarmadığımız bir başka soru. 

İnsanların baskılara karşı durmaları ve başkalarının ayrımcılığa uğraması ve zulüm görmesi durumunda onların haklarını savunma cesaretine sahip olması önemli bir şeydir. 

Dünyada barışın sağlanabilmesi için  ülkelerin beraber hareket etmesi gerekir.

Savaşın ardından 'Birleşmiş Milletler' Uluslararası barış ve güvenliği sağlayabilmek için kurulur. ( Ancak 1945'ten sonra Birleşmiş Milletler'de savaşların önüne geçemediler. ) 

İnsan Hakları vardır ve bu haklar korunmak zorundadır.Nazi ideolojisi insanların eşitliğini reddediyordu ve ırkçıydı. Azınlıklara ırkçılık uygulanması, onlara zulmedilmesi ve öldürülmeleri direkt olarak bundan kaynaklanıyordu. 1948 yılında Birleşmiş Milletler tarafından İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi kabul edildi. 1948 yılından bugüne yaklaşık olarak 200 ülke bu beyannameyi imzaladı ve kendilerini bu beyannameyi kendi ulusal kanunlarına almaya ve buradaki hakları kabul etmeye bağlı kıldılar.  

Neredeyse bütün ülkelerin Evrensel Beyanname'yi imzalamış olmalarına rağmen, insan hakları dünya çapında düzenli olarak çiğnenmektedir.BM birçok ülkedeki duruma dair yıllık raporlar hazırlamaktadır. Uluslararası Af Örgütü gibi sivil örgütler de bu alanda aktif olarak çalışmaktadırlar. (**) 

II. Dünya Savaşı'nın sonunda Nazi Almanyası'nın kayıtsız şartsız teslimiyetini imzaladığı, 9 Mayıs 1945 tarihi Sovyetler Birliği tarafından ‘Zafer Günü’ ilan edilir ve bu tarih (9 Mayıs) her yıl  törenlerle kutlanır.  

 Dilerim birgün tüm insanlık barış ve kardeşlik içinde birarada yaşamayı başarabilir.

Esin Bozdemir

(*) Anne Frank'in Hatıra Defteri, Anne Frank (Sayfa 164 - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları)

(**) Anne Frank - Günümüz için bir Tarih Sergisi Panellerinden