Adalarda bir müze...

18 Mayıs,  tüm dünyada ‘Müzeler Günü’ olarak kutlanıyor. Yurdumuzda ise, 1982 yılından beri 18-24 Mayıs tarihleri arası ‘Müzeler Haftası’ olarak düzenleniyor. İçinde bulunduğumuz haftanın ‘Müzeler Haftası’ olması dolayısı ile bu hafta sonu, Adalar’ın tarihine, kültürüne, doğasına, birikimlerine dair önemli bilgiler edineceğimizi düşünerek ‘Adalar Müzesi’ni ziyaret etmek üzere yola koyulduk.

Sabahın dinginliği, çarşaf gibi denizin durgun ve berrak hali tüm gizemiyle bizi kendisine çekerken, bu güzellikler karşısında; ‘iyi ki erken çıkmışız yola’ dedik.  Bir iki saat sonra bu sessizlik yerini alabildiğine kalabalık insan seline bırakacaktı çünkü. Hepi topu bir-iki saatlik uykudan fedakârlık etmek, yaşayacağımız bu güzelliklere değerdi. 

Adı üzerinde 'Büyük/ada' Prens Adaları’nın en büyüğü. Bu yüzden Büyükada’da zamanı iyi değerlendirmek gerekirdi. Ada haritası elimizde faytonla küçük tur ve büyük tur güzergâhının bir kısmını kapsayacak olan parkurumuza hazırdık artık.  Haritaya baktığımızda Adalar Müzesi (Hangar Müze Alanında ) ‘küçük tur’ hattı üzerinde, Aya Nikola Mevkiinde bulunuyor. (Adalar Müzesi haritada bkz. Not: Haritada işaretli olan yer müzenin bir önceki lokasyonuna ait, şu an müze 'Yılmaz Türk Cad.üzerinde kıyı şeridindedir. )

*****

*****

Bir yanımızda masmavi deniz, diğer yanımızda yemyeşil bir doğa
ve adanın gerçek sahibi olan atlara, taylara, koyunlara bakarak
gerçekleştirdiğimiz ada yürüyüşümüz son derece keyifliydi.  

 Reşat Nuri Güntekin bu evde yaşamıştır. (1892 - 1956)

Müze yolunda karşımıza Reşat Nuri Güntekin'in
bir zamanlar yaşamış olduğu bu ev de çıkıyor. 

Tarihi ada’da rengârenk çiçekli ve bakımlı bahçelerin, konakların arasında, endemik bitkilerin doğal kokularını içimize çekerek, kâh şu 'beyaz' atın, kâh şu kelebeğin, çiçeğin,  böceğin, kâh manzaranın fotoğrafını çekeyim derken... zamanın nasıl geçtiğini anlamıyoruz. Ve ortalama yarım saatlik mesafeyi yaklaşık bir saatte tamamlayarak ‘Adalar Müzesi’ne ulaşıyoruz.

Adalar Müzesi İstanbul’un ilk çağdaş kent müzesi yaklaşımı konseptiyle 2010’ da kurulmuş. Adalar Müzesi, Adaların oluşumundan bugüne uzanan hikâyesini yüzlerce obje, 20 bin belge, 6 bin fotoğraf, yüzlerce belgeleme çekimi, film ve sözlü tarih kayıtlarından oluşan kuruluş koleksiyonu ile ziyaretçilerine sunuyor.

Müzeye girdiğimizde ‘Giriş Animasyonu’ karşılıyor bizi. İstanbul’un sahip olduğu dokuz adanın çeşitli haritaları ve uzay fotoğrafları üzerinde yapılan çalışmalar sonucu hazırlanmış olan bu animasyon 10 dakika kadar sürüyor. Animasyonda ‘Prens Adaları’na ilişkin temel kentsel bilgiler veriliyor. Prens Adalar'ı geçmişte bugün üzerinde yaşam olan 5 büyük adadan daha fazlası imiş. 

10 adadan oluşan Prens Adalar'ı tarih boyunca farklı isimlerle tanınmış. Manastırlar, balıkçı köyleri kurulmuş, sürgünler gelmiş, hatta ‘Vordonos Kayalıkları’ olarak adlandırılan bir küçük ada, büyük bir depremden sonra sular altında kalmış.

Marmara Denizi’ndeki Türler

Adalar Müzesi kapsamında, çevredeki adaların doğası, 

tarih boyunca sahip oldukları çeşitlilik, zamanla kaybolan canlı türleri, 

doğanın yok edilişi ve sonuçları...

Adalar'da İlk İnsan İzleri izleyiciye anlatılıyor. 

Animasyon video gösteriminden sonra bölümler halinde 

konularına göre düzenlenmiş olan müzeyi dolaşıyoruz.

Dunkleosteus

İlk olarak karşımıza, ada kayalıklarında fosilleşmiş izleri bulunan ve 400 milyon yıl önce bu denizlerde yaşadığı bilinen Dunkleosteus zırhlı balık replikası  çıkıyor. İri cüssesi ile son derece dikkat çeken bu balık görülmeye değer.

Müzede ayrıca, yakın dönemde kaybolan balıklar, kabuklular ve bitkiler, bir damla deniz suyunda yüzlercesi bulunan alglerden mikroskobik canlıların karbonhidrat, yağ ve proteinden oluşan atıkları‘müsilaj’a kadar Marmara’da tükenen yaşam ele alınmış.

*****

Müzede, bölümler halinde Fotoğraf Galerileri yer alıyor. 

Müze özellikle Adaların kentsel tarihine odaklanan Osmanlıca belge arşivine de sahip. 

Toplumsal Yaşam:

Gelenekler, Törenler, Lezzetler...

Soldaki takım elbise; Melih Cevdet Anday'a ait 
sağdaki takım elbise ise; Hüseyin Rahmi Gürpınar'a ait.

*******

Ticari Yaşam ve hayatın içinde kullanılan
araç-gereçler...

1900'lerde ada evlerinde kullanılan iki dikiş makinası 
(Meral Kortun ve Erol Meşulam bağışları), İspirto ve gaz yağı ocağı
ve Adalı Mustafa Meriç Bey’in Cumhuriyet’in ilk yıllarında kullandığı 
dönemin giyim tarzını yansıtan şapkalar (Ahmet Tanrıverdi bağışı), 

*****

Adalı Evely (Hyde) Tekdağ’a ait 1954 yapımı İngiltere’de ve Büyükada’da 
kullanılan Silver Cross marka bebek arabası (Nükhet Dombekçioğlu bağışı) bulunuyor.

Adalar'da Eğitim

Adalar'ın tarihte eğitim kalitesi ile öne çıkan okulları, 
Osmanlı arşiv belgelerinden seçmeler ve okullardan obje ve fotoğraflar yer alıyor.  

Bir zamanlar Yetimhane'de yaşayan çocuklara ait eşyalar...

*****

*****

Güncel sergiler içinde; Göç Bağlantıları yer alıyor.

Göç'ün gölgesinde büyük bir aşk hikâyesi...

Adalılar

Fotoğraf Galerileri içinde;  Adalar Mimarisi / Mimarlar, Bahçeler, Göç ve Nüfus, 

Yerel Yönetim, Gelecek Senaryoları da yer alıyor.

Ada'da kültürel yaşam; müzik...

Adalı Müzisyenler

Ve Spor Bölümünde Ada'lı  LEFTER'e ait bir köşe

Fotoğraflar ve kupalar, madalyalarla dolu 
başarılı bir hayat çizgisini gösteren fotoğraflar..

2012 Lefter Kupası 

birincilik ve ikincilik kupaları

Milli Sporcu Ümit Oğuzoğlu
(d. 1949 - ö. 2005)

Adalar'ın efsanevi yüzücüsü Ümit Oğuzoğlu'nun 1974'de 
kazandığı Johnny Weissmüller birincilik kupası 

*****

Ve Mitostan Edebiyata...
 Adalar, Yazarlar, Şairler...

Adaların oluşumunu anlatan efsaneleri, adalara adlarını veren mitolojik kahramanları, 

bilinmeyen, hayal edilen adaları, ütopyaları bir araya getiren 

"Adalar, Yazarlar, Şairler... mitostan edebiyata..." 

Sergisi dünya edebiyatıyla Türkçe edebiyatı birleştirerek 

"adada yaşamak ve yazmak" olgusunu farklı temalar ışığında ele alıyor.

Edebiyatçılardan, 'Ada' Romanları...

Adalarda yaşamış, gelip geçmiş, eserlerinde Adalar'a yer vermiş tüm yerli ve yabancı edebiyatçıların anlatıldığı bu bölümde Adalı Edebiyatçıların kişisel yaşam eşyaları, mektupları, şapkaları ile zenginleşen bir sunum  oldukça ilgi çekici.

Yaşam

'Ada sahillerinde bekliyorum...'

Ataol Behramoğlu, 'Benim Prens Adalarım'

Ada ve Yalnızlık...

Bilge Karasu 'Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı'

“Sait Faik bir gün Ada'dan bir balıkçıyla balığa çıkmış bir Karagöz yakalamış. 

Oltadan çıkarınca bakmış çok küçük, öpüp denize bırakmış. 
Yanındaki ne yaptın diye söylenince 
‘Bak demiş artık denizde benim öptüğüm bir balık dolaşıyor..’"

Doğa...

Selim İleri, 'Hayal ve Istırap'

Müzik ve Yaşam...

Ahmet Rasim, 'Sakın geç kalma, erken gel..'

Büyükada’da yer alan müze; içeriği, sunumu, mekânları, yerleşimi ve etkinlikleri ile 

ziyaretçilerine farklı bir deneyim sunuyor. Geçmişten günümüze bir dolu ada hikayesi ile ayrılırken adadan uzaklardan içli bir ses geliyor kulağımıza, inceden inceden.... 

' Yine bu yıl ada sensiz içime hiç sinmedi! '

******

'Faytonların Başkenti: Büyükada' 
şimdi sizi bekler..

Esin Bozdemir