İstanbul Oyuncak Müzesi'nde çocukluğumla buluştum.

Sunay Akın'ın büyük emeklerle kültür dünyamıza kazandırdığı 'İstanbul Oyuncak Müzesi' görmeği çok istediğim bir müzeydi. Nihayet bu hafta sonu müzeyi görebilme şansına erdim ben de. Müze, İstanbul'un nadide semtlerinden biri olan Göztepe'de bulunuyor. Eski bir konak restore edilerek müzeye dönüştürülmüş. Daha müze sokağına girer girmez, bizi devasa boyutlarda 3 adet zürafa karşılıyor. Zürafaları görünce, Sunay Akın'ın 'İstanbul'da Bir Zürafa' kitabı geliyor aklıma. Ve tabi zürafaların ilginç hikâyesi. Sonra İngiliz askerlerini görüyorum, kapının iki yanında nöbetteler,  diğer yandan mizahımızın baş kahramanı Nasrettin Hoca'mız gülümseyerek ' heyyyy! ben de buradayım!' diyor... nereye, hangi yöne bakacağımızı şaşırırken bir anda müzenin gerçek ev sahipleri sevimli kediler, müze ziyaretçilerine alışkın olmalılar ki, bahçe kapısından içeriye adımımızı atar atmaz, kollarımıza, ayaklarımıza resmen sarılıyorlar :) böyle bir ' hoşgeldin 'e can kurban! bu sıcacık karşılamayla, yüzümüzde güller açarak içeriye giriyoruz. Asıl cümbüş içeride!

 

Müze dışarıdan üç katlı görünse de bodrum ve çatı katı ile tavan arası dahil 6 kata yayılmış. Müzenin her katı çeşit çeşit oyuncaklara ayrılmış. Oyuncaklar ise kendi içinde bölümlere. Sırası ile katları dolaşıyoruz. Her oda konusuna göre düzenlenmiş olan vitrin tasarımlarıyla, farklı tiyatro sahneleriyle ve fondaki müziklerle sizi o büyülü dünyanın içine 'düşler sokağı'na hemen alıveriyor.  

Bu arada Sunay Akın'ı bilmeyen yoktur değil mi! Acaba Akın'ı böyle bir müze yapma fikrine yönelten nedir? diye düşünebilirsiniz.  Ancak onun bugüne kadar yaptığı işleri göz önünde bulundurursanız eğer, bu sorunun yanıtı da kendiliğinden gelecektir. O, çok yönlü bir sanatçımızdır. Edebiyatımıza kazandırdığı sayısız kitap ve şiirleri yanı sıra, tek kişilik gösterileriyle ve tv. programlarıyla da muhteşem hikayeler anlatır seyircilerine. Öyle güzel ve keyifli bir dille anlatır ki hikâyelerini, tarihte yaşanmış pek çok olay, onun kendine has uslübu ve güçlü anlatımı ile hafızlarımızda ayrı bir yer eder.

Ben Sunay Akın'ın kitaplarının pek çoğunu okumuşumdur. Hayatın içinden ve geçmişten günümüze uzanarak olaylar arasında, öyle güzel bağlantılar kurar ki yazılarında... Tarihe ve edebiyata meraklı, çok iyi bir gözlem ve araştırmacı kimliğinin yanında, tek kişilik gösterilerindeki anlatım dilinden onun ayrıca mizahi bir yanı olduğunu da fark edebilir insan!  Bazı insanlar çocukluk dünyalarını korurlar. Sunay Akın'ın, heyecanlı, neşeli, pırıl pırıl meraklı gözleriyle, yüreğindeki çocuğu hep içinde taşımış olduğunu yaptığı işlerden de anlayabiliriz zaten. 

Sunay Akın'ın en büyük hayalidir ülkemizde bir 'Oyuncak Müzesi' kurmak. Ve bu hayalini de gerçeğe dönüştürür, üstelik çok özel bir günde; Atatürk'ün çocuklara armağan ettiği gün olan, 23 Nisan 2005'de 'Oyuncak Müzesi'nin açılışını yapar. 

İnsanın hayallerinin peşinden gitmesi ve onu hayata geçirmesi büyük bir mutluluk olmalı! hele ki bu hayaliniz, topluma katkı sunacak boyutta kültürel bir hizmet ise bu çok daha anlamlıdır. Gönüllü yapılan işlerde büyük bir tutku vardır, sevgi ve emek vardır. İstanbul Oyuncak Müzesi'nde -ki ben ona bir'eser' diyorum - Sunay Akın'ın alın teri, el emeği, göz nuru ile en küçük ayrıntının dahi hesap edilerek ortaya koyduğunu; bilgi birikimini, dünyayı kucaklayan evrensel bakışını ve en önemlisi çocuk kalbini görebiliriz.  

Sahip olduğumuz oyuncakların ve dinlediğimiz masalların; masal kahramanlarının, izlediğimiz filmlerin çocuk dünyalarımızda ayrı bir yeri vardır. Ve tüm bunlar, bir çocuğun gelişiminde, hayal dünyasının zenginliğinde oldukça önemlidir. Sırası ile katları dolaşıyoruz.

Oyuncak Müzesi'nde geleneksel ve yerli üretim oyuncakların yanı sıra çeşitli ülkelerin tarihini yansıtan eşsiz örnekler de yer alıyor.  

Gördüğümüz her oyuncak bize, bir dönemi anlatırken aynı zamanda o ülkelerin bir çocuğun gelişimine ne kadar önem verdiklerini de gösteriyor. Sonuçta gelecek, çocuklara ve gençlere emanet!. Yaratıcı, bilinçli ve analitik düşünmenin temelleri daha küçük yaşta atılıyor. Müzeler ise bu anlamda büyük bir boşluğu dolduruyor.

Karşımıza -gerçeği aratmayan görüntüsü ile- ak sakallı yaşlı bir oyuncakcı amca çıkıyor :) oyuncakçı amcanın dükkânında neler yok ki!. pek çok objenin, araç gerecin, oyuncakların arasında ilk dikkatimi çeken ise 'ağlayan çocuk' fotoğrafı ve hemen yanındaki bir mandolin oluyor ve mandolin beni çocukluğuma geri götürüyor!.

İlkokula giderken müzik derslerinde mandolin çalardım. Sonra konuşan, ağlayan, şarkılar söyleyen taş bebeklerim, trenlerim vardı. Akranlarıma göre bir hayli fazlaydı oyuncaklarım, üstelik oyuncaklarımın çoğu yurt dışından gelirdi! Hiç öyle eli- kolu kırılmış olmazdı oyuncaklarımın, üzerlerine titrerdim! ama kimse bana 'oyuncakları kıymetli' de diyemezdi, onları arkadaşlarımla paylaşmayı da severdim.Yazın okullar tatil olduğunda Almanya'da yaşayan ailemin gelmesini beklerdim dört gözle! arkadaşlarım ise yeni gelecek oyuncakların yolunu gözlerlerdi :) Onlar hediyeleri, ben ise gurbetin sona ermesini beklerdim.   

Bir oyuncak der geçersin, oysa o oyuncakla bak işte böyle bir dolu 'anılara' yolculuğa çıkarsın!. Amado'nun da dediği gibi "insanın anayurdu çocukluğudur". Anlayacağınız haftasonu, çocukluğumla randevum vardı benim. Tutmayın beniiii :)) biraz hüzün, biraz neşeyle..anılara yolculuk ettim durdum.  

Konumuz Oyuncak Müzesiydi bizim, Esin'in anıları değil tabi ki:)) daha fazla dağılmadan ve konuyu daha fazla dağıtmadan... en iyisi ben sizi müzeden birkaç fotoğrafla baş başa bırakayım.Tarihe yolculuk yaparken, bu arada herkes kendi çocukluğunu dilediği gibi yaşasın yeniden :) ama tabi ki siz bunu yerinde görerek yaşayın isterim, bu tanıtım sadece küçük bir gösteri olsun. Ve bu yazım sizi teşvik ederse de ne mutlu bana :)

Oyuncak Müzesinde neler yok ki!.

İlk oyuncak robot örneklerinden, 100 yıl öncesinin elbise modasına. İlk oyuncak fabrikalarından biri olan Lehmann'dan, tarihte 100 km'yi geçen ilk akülü arabadan esinlenerek yapılmış "UHU" adlı oyuncağa ve Victoria dönemi oyuncuklarına; Kovboylar Müzesi'nden, Çizgi Film Kahramanlarına, Uzay Mekiği'nden; astronotlara, trenler, küçük maket evlerden tarihi kesitlere, berberler, terziler, askerler, hastahane odaları, okullar, çiftçilere kadar...dünya oyuncak tarihinin en önemli eserleri hep bu müzede. Anlayacağınız sayısız oyuncaklarla, müzede yok yok!.

Fatoş Oyuncakları'nın üreticisi Fatoş (Fatma) İnhan'ın
1970'lerde tasarladığı, tiyatro sanatçısı ve karikatürist
Altan Erbulak'ın kuklası.

****

*****

Ali Ateş'in uçan dairesi ve anneannesi Ayşe Hanım'ın,
eskimesin diye -1960 Japon malı- uçan daireye diktiği kılıf!

Kovboylar, kızılderililer...

 Eller yukarı!

Almanya - 1930

*****

İspanya - 1930

****

*****

Bu arada gözlerim özellikle bir odayı arıyor. Veee...evet o oda işte burası! tavanında martılar olan bu sevimli odanın bize anlatacakları var çünkü. Oyuncak Müzesi ziyaretimden önce Gürol Kutlu'nun 'Bir Oyuncak Müzesi Hikâyesi' kitabını okumuştum. Kutlu, müzedeki her oyuncağın serüvenli yolculuklarının izlerini sürmüş. Tabi bu arada, Sunay Akın ile Gürol Kutlu'nun ilginç bir tanışma hikâyesi de yer alıyor kitapta.  

Birgün Gürol Kutlu 'Oyuncak Müzesi'ni gezer, o gün Sunay Akın'da müzededir ve kendisiyle tanışır. Müze odalarını birlikte gezerken odanın birinde tavanda asılı duran martılar Gürol Kutlu'nun dikkatini çeker. 'Neden bu kadar çok martı' diye sorar Sunay Akın'a?

Sunay Akın, martılara olan tutkusunu anlatır. Çünkü martılar ona özgürlüğü simgelemektedir. Ve onun en büyük dileği;" Kafessiz, tasmasız ve hayvanat bahçesi olmayan özgür bir dünya umudu" dur. 

Keyifli sohbet ardından Gürol müzeden ayrılırken,  Akın'a "en son görev yaptığı hava üssündeki filonun ambleminin de "Martı" olduğunu söyler. O an yüzlerindeki ifade, mutluluk, hüzün karışımı şaşkınlık anlarının ardından Akın, Gürsoy'u gitmekten alıkoyar. Bu kez martılar, uçaklar ve diğer uçuşan şeylerden bahsedeceklerdir. Konu konuyu açar ve sohbetin ardından Akın, Gürsoy' a teklifle bulunur;  'bu müzede sen ne istersen onu yap' der. Ve o günden sonra emekli pilot Gürol'da müzenin gönüllü çalışanları arasında yer alacaktır. 

Daha sonra, müzenin Kurucusu şair Sunay Akın'ın önerisiyle, Gürsoy 'müzenin yaşam öyküsü'nü kaleme alır. Ve ortaya "Bir Oyuncak Müzesi Hikâyesi" kitabı çıkar.  Kitap Gürol Kutlu'nun kendi hayat hikâyesiyle, çocukluğuyla, çocukluk oyuncaklarının anılarıyla, müzenin hikâyesini, ülkemiz koşullarında müzecilik yapmanın koşullarını anlatıyor. Ama asıl ilginç hikâye 'Büyük Kaptan Gürol Kutlu'nun yaşam hikâyesidir ve bu hikâye Sunay Akın'ın "Ay Hırsızı" kitabında da (sf.47) mevcuttur.  Çünkü o, "Mustafa Kemal'in Pilot Oğlu!" dur. 

Martılar çok hoş bir buluşmaya vesile olurken, bu buluşmanın ardındaki hikâye ise çok ama çok ilginçtir. Burada bu hikâyeyi ben size anlatmayayım, ama İş Bankası Kültür Yayınlarından çıkan bu kitabı siz de alın, okuyun isterim.

Müzenin çok hoş bir kafeteryası ve yanında da  hediyelik küçük eşyalar  satılan bir bölümü mevcut.  Ayrıca müze kompleksi içinde, çocuklara yönelik; Yaratıcı Drama ve Masal Atölyeleri de düzenleniyor. bkz. 

Zaman nasıl geçmiş hiç anlamıyoruz. Bir saat kadar müzede vakit geçirdikten sonra, yetişkin bir kadın olarak girdiğim müze kapısından, bıcırdak ve sevimli bir kız çocuğu olarak çıkıyorum :)) 

Keyifli geçen bir günün ardından, beni çocukluk düşlerime götüren ve ülkemiz kültürüne yapmış olduğu bu büyük hizmet adına  Sunay Akın'a bir kez daha yürekten teşekkür ediyorum. İstanbul Oyuncak Müzesi, düşlerinizle ve çocukluğunuzla buluşacağınız şahane bir müze. 

Haydi çocuklar!.Şimdi sıra sizde :)

Esin Bozdemir