Kadıköy'de bahar tadında bir günden yansımalar

Kim der ki biz kış mevsimindeyiz! Kış ‘gelmem’ deyip duruyor, bahar da ‘gitmem’! Havalar böyle bahar tadında olunca ben de uzun zamandır gidemediğim ve özlediğim Kadıköy’de aldım soluğu. Kadıköy'e vardığımda, daha metrodan dışarıya adım atar atmaz, güvercinlerin, martıların cıvıl cıvıl sesleriyle karşılanmak da ayrı bir güzellikti. Kuşlar bile bu havaların şaşkınıydı sanki! Ama güneşli ve pırıl pırıl bir gün yaşanır da bu havaya hangi canlı tepkisiz kalabilir ki zaten! Onların bu pür telaş ve kıpır kıpır halleri benim de yönümü sahil istikametine doğru çevirmeme neden oldu. Romenler rengârenk çiçeklerini satma telaşında, çocuklar, gençler, sevgililer kimi el ele, kimi sarmaş dolaş, kimi; elinde valizi, belli ki transit yolcu, zaman geçirmekte, kimi; işsiz, güçsüz belki ama güneşin rehavetiyle kaygısız bir duruş içinde, aheste aheste etrafına gelen geçene bakınıp, denizi, martıları seyretmekte. Bense “çıtır çıtır simitlerim var!“ diyen seyyar satıcının sesiyle, kokusu burnumun ucuna kadar gelen simitlerden alıyorum birkaç tane. Simitler kendim için değil, onlar sevgili martı kardeşlere!

Küçük parçalara ayırdığım simitleri denize doğru fırlatıp atıyorum, martılar sanki alışkınlar bu hareketlere! Daha elimi havaya kaldırırken, başımın etrafında uçuşmaya başlıyorlar bile. Ve ağızları, kapmaya hazır bir aralıkta, neşeyle kapış kapış  havadayken yakalıyorlar simitleri. Biraz da oyun oynar gibi!. Kimi çok uyanık, kimi tazı gibi hızlı!. Kimi pek rahat ve umarsız, denizin üzerinde keyiflice yüzmekte, arada martıların ağızlarından düşen simit parçaları olursa ‘kısmetim ayağıma geldi’ dercesine ham yapıyor anında gelen nimeti. Onların bu neşeli halleri herkes gibi beni de sarıp sarmalıyor. 

İstanbul’un simgesi gemiler dolup dolup boşalıyor. Biri gelirken, diğeri gidiyor. Aslında her yer tıklım tıkış alabildiğine insan seli. Tek insanlar mı peki? Kediler, köpekler de bu akışın içinde; banklarda otururken, iskelede beklerken size fark ettirmeden, ayaklarınızın arasından ustaca geçebilirler. Onlar da bu yoğun tempoya ve insan seline alışkınlar. Ne de olsa onlar da İstanbullu! Biliyorlar ki; bu koca şehre ayak uydurabilirsen yaşarsın, uyduramazsan tutunamaz, savrulur gidersin!.Bu yüzden hepsi atik mi atik!. :) 

İstanbul’un ritmi, temposu hep yüksek çünki. Tüm bunları gözlemlemek, seyretmek dahi çok keyifli. Ya olmasaydı hiç biri! Sokaklar bomboş, insansız!. Kedisiz, martısız… gemiler, trenler bomboş olsaydı!. Yaşam tüm canlılarla beraber, hep birlikte olunca anlamlı!. Tabi ki bu kadar büyük bir kaos ve aşırı kalabalık yoruyor insanı. Yorgunluklar, suskunluklar, yalnızlıklar, varlıklar, yokluklar… hepsi hayata dair şeyler! Hayatın içinde her tür renk var, insan her tür duyguyu yaşayabiliyor. Bunlarsa kışın ortasında baharı yaşadığımız ve içimize yaşam coşkusu katan hoş anlardan biri sadece!.

Sonra, gözüm İstanbul’un simgesi gemilere takılıyor, gemilerin biri geliyor, biri gidiyor. Dilimde ise Teoman’ın seslendirdiği şarkı “Sen geçerken sahilden sessizce, gemiler kalkar yüreğimden gizlice…”

Denizin kokusunu, martıların coşkusunu içime çektikten sonra biraz da kitap kokusu almalıyım diyorum. Belki canlı müzik yapan sokak müzisyenlerine, gösteri yapan sanatçılara da denk gelebilirim kim bilir!. Günün sürprizleri neler olursa artık…(Onlar etnik kıyafetleriyle, hem çalıp hem söyleyen, geleneksel danslarını yaparak Kadıköylülere keyifli dakikalar yaşatan Bolivya'lı sanatçılar. Gözlerim arasa da onları, ne yazık ki bu defa göremiyorum...Fotoğraf geçtiğimiz yıldan.) 

Her zaman uğradığım büyük bir kırtasiyem var, oradan birkaç resim malzemesi alıp, ardından kitapevlerinde dolaşıp, listemdeki birkaç kitabı da aldıktan sonra… aklıma not ettiğim ‘Mübadil İnsanlar’ sergisini görmek üzere bu defa Barış Manço Kültür Merkezi’ne gidiyorum. Serginin bitimine de sadece birkaç gün kaldığından, sergiye yetişebildiğime ayrıca seviniyorum.

MÜBADİL İNSANLAR SERGİSİ 

7 Ocak 2018'de Barış Manço Kültür Merkezi'nde açılan Sergi, Mübadelenin 95. yıldönümü etkinlikleri kapsamında; Lozan Mübadilleri Vakfı ve Ankara Lozan Mübadilleri Derneği’nin hazırladıkları MÜBADİL İNSANLAR - Hasretin İki Yakasından Aile Öyküleri, Portreler, Anı Eşyalarından oluşuyor. Sergi 1 Şubat 2018'de sona eriyor. 

 Sevinç - Vecihi ACUN

Gelinlik -Kozana

Sergi girişinde; 'Kısaca Mübadil' ve 'Zorunlu Göç' hakkında bilgilendirici yazılara yer verilerek, zorunlu göçe tabi tutulan ailelerin yaşadığı dram, zorluklar bir kez daha masaya yatırılmış.  

KISACA MÜBADELE - 1912-1922 yılları arasındaki savaşlar nedeniyle Balkanlar’da, Ege Adalarında ve Anadolu’da büyük acılar yaşandı. Balkan Savaşı sonrasında yüz binlerce Müslüman savaşta yenik düşen Osmanlı ordusunun peşi sıra korku ve panik içinde doğdukları toprakları terk ederek Anadolu ‘ya sığındı. Benzer trajedi, 1922 yılında Kurtuluş Savaşında yenik düşen Yunan ordusuyla beraber Anadolu’yu terk eden Rum Ortodoksların başına geldi. Bir ay gibi kısa bir süre içinde yüz binlerce Rum Ortodoks Yunanistan’a sığındı. Bu durum Yunanistan’da büyük sıkıntılara ve kaosa yol açtı. Yunanistan’ın nüfusu bir anda dörtte bir oranında arttı. 

Lozan Barış Konferansı toplandığında öncelikle sığınmacılar ve esirler konusu ele alındı. İngiltere temsilcisi Lord Curzon’un teklifi ve Milletler Cemiyeti görevlisi Nansen’in raporu doğrultusunda; Yunanistan’da yerleşik Müslümanlarla Türkiye’de yerleşik Rum Ortodoksların zorunlu göçünü öngören Mübadele Sözleşmesi imzalandı. Bu sözleşme uyarınca; İstanbul’daki Rum Ortodokslar ile Batı Trakya’daki Müslümanlar hariç Yunanistan’da yerleşik bütün Müslümanlar Türkiye’ye, Türkiye’de yerleşik bütün Rum Ortodokslar Yunanistan’a gönderildi. Mübadele sözleşmesinin kapsamına 18 Ekim 1912 tarihinden sonra yurtlarını terk etmiş olanlar da alınarak mülteciler sorununa bir çözüm bulunmuş oldu. 

ZORUNLU GÖÇÜ içeren bu sözleşme ile iki milyon civarında insan yurtlarından kopartılarak, yeni yerleşim bölgelerinde yaşamaya mecbur edildi. Tarihimizdeki bu kitlesel ve zorunlu göçe kısaca mübadele, bu insanlara da mübadil deniyor. -  (* Lozan Mübadilleri Vakfı )

BİRİNCİ NESİL MÜBADİLLERİN PORTRELERİ 

BİRİNCİ NESİL MÜBADİL PORTRELERİ 
ve 
AİLE ÖYKÜLERİ

ANI EŞYALARI

Saime YERUSAN, Kaşıklar - Serez

Mehmet FİLİZ Kişisel Eşyaları - Kavala, 
Meral Özsoy Kemer - Kılkış / Nail ÖZTEPE, Matara - Kozana

Lütfü KARADAĞ, Kişisel Eşyaları - Yanya
Eyüp ÖZEN, Köstekli Saat - Naslic

BİRİNCİ NESİL MÜBADİLLERİN
 PORTRELERİ 

***

BİRİNCİ NESİL MÜBADİL PORTRELERİ 
ve 
AİLE ÖYKÜLERİ

BELGELER ve DİNİ OBJELER

Mehveş ve Tahsin SORKUN, 
Şeyh Tahsin Efendi'ye ait deri kaplı tahta kutu ve tesbihler - Selanik

BİRİNCİ NESİL MÜBADİLLERİN PORTRELERİ 

***

***

***

SANATSAL OBJELER

Nur TAŞAN, Mandolin - Yanya
Faize KAPANCI, Nota Defteri - Selanik

GİYSİLER, ÖRTÜLER

Turgay ALVERALAR, Yelek - Işıklar
Firdevs TUNÇAY, Örtü - İskece / Neşe ALÇI, Mendiller - Langaza
Sertaç CİHAN, Seccade - Kozana / Necati EYDURAN, Kilim - Nasliç 

****

Sergiyi gezdikten sonra... akşam trafiğine takılmadan biran önce,
yine yola koyulma vaktidir!..

Sığırcıklar, tünemişler dallara...
Martılar sakinleşmiş! biraz durulmuşlar gibi :))
sanki hafiften akşamın rehaveti
üzerilerine çökmüş gibi!..

Yoksa beni uğurlamaya mı  gelmiş bu güzel!

"Yüzüme karşı git diyorsun ama

Sanki gözlerin kal der gibi gibi!

:))

Bugün aynı zamanda 19 yıl önce aramızdan ayrılan
usta sanatçı Sevgili Barış Manço'nun da ölüm yıldönümü!
Kendisini özlemle, sevgiyle, saygıyla anarken...
Barış Manço'dan bir şarkı da benden sizlere bir armağan olsun...



***

Ben havamı aldım, güneşli, umutlu, mutlu... dolu dolu bir gün geçirdim.
Daha ne olsun! Hayat, sana teşekkür ederim...

Esin Bozdemir

***

SAMSUN ALAÇAM 
MÜBADELE MÜZESİNDEN YANSIMALAR