MAVEN uzay aracı Mars yollarında

Mars, yıldızlara açılan kapımız olabilir.

Gökbilimcileri uzun zamandır meşgul eden bir soru var?

Milyarlarca yıl önce, Güneşimiz henüz çok genç, Dünya’mız ise hâlâ içinde var olan patlamalarla çocukluk dönemi geçiriyordu. Böyle bir Güneş sistemindeydi Mars’ın gençliği. Mavi bir gökyüzü ve lacivert okyanuslarla kaplı bir yeryüzü vardı… bundan birkaç milyar yıl önceki Mars’ın durumu böyle idi… Peki, şimdi Mars’a ne oldu?

Şimdi gökbilimciler mavi gezegeni kızıl yapan etmenleri araştırıyorlar…

Mars’ın yüzeyinde  birçok kurumuş nehir yatakları ve kuru göllerin görüldüğü artık kanıtlanmış bir gerçek.  Üstelik bazı nehir yatakları kuzeydeki buz kaplı kutuplara kadar ulaşıyormuş. Bunun keşfi geçtiğimiz yüzyılda yapılsa da ilk defa bu konu hakkında söz söyleyen kişi İtalyan gökbilimci Giovanni Schiaparelli olmuş. ( Görsel buradan)

Prof. Schiaparelli bu yapıları gördüğünde, onların Marslılar tarafından inşa edilmiş kanallar olduğunu düşünmüş, hatta bu kanallara isim verip bir de Mars haritası bile yayımlamış. (Görsel buradan)

Elbette bu savın artık gerçeği yansıtmadığı ve bu kanalların Marslı mühendisler tarafından inşa edilmediği biliniyor. Ancak derin uzay astronomisinin ve büyük teleskopların yeni yeni toplumla buluştuğu 19. yüzyılda bu tür çalışmalar büyük ses getirmiş. 

Prof. Schiaparelli’nin çizdiği harita gerçeklikten son derece uzak. Çünkü haritaya göre kanallar tüm Mars’ı sarmıştı. Fakat bugün Mars’ta yalnızca birkaç tane nehir yatağı olduğu artık biliniyor.  Büyük ihtimalle Schiaparelli anın verdiği heyecan ile keşif miktarını artırmak istemiş olmalı. ( Görsel buradan)

Peki, ne oldu da sıvı halde su ile dolu olan bu gezegen bir anda maviden kızıla bir dönüş yaşadı?

İşte NASA, yıllardır gökbilimcilerin kafasını kurcalayan bu soruya yanıt aramak için 18 Kasım’da hem de benim doğum günümde .)  MAVEN uzay aracını Mars’a yolladı. Biliyor musunuz gizlice girdiğim uzay aracının bir köşesinde ben de varım ama :)

Araç şu an uzay okyanusunun engin dalgaları arasında kızıl diyara doğru yelken açmış durumda. MAVEN uzay aracının Eylül 2014 gibi Mars’a ulaşması planlanıyormuş. MAVEN Mars’ın atmosferini inceleyecek, çünkü Mars’taki sıvı halde suyun artık bulunamamasının en olası sebebi atmosferinin zaman içerisinde azalmış olmasından kaynaklandığı görüşü hakim. Mars’a vardığımızda sizleri aydınlatacağım bu konuda da bundan, hiç şüpheniz olmasın dostlar.)
 ( MAVEN Uzay aracı görsel buradan )

Peki Mars’taki bu değişim ve atmosfer neden önemli derseniz?

Atmosfer ve atmosferi oluşturan ozon gazları su buharı da dâhil olmak üzere elementlerin ve bileşiklerin gezegenden uzaya kaçmasını engellemekte imiş. Hatta bulutların oluşmasının bir sebebi de bu imiş. (Görsel buradan)

Mars’ın şu anki atmosferi ise su döngüsünü sağlayamayacak kadar ince imiş… Mars’taki okyanusların kurumasının sebeplerinden birinin bu olabileceği düşünülüyormuş. Ancak o halde neden Mars’ta atmosfer zamanla inceliyor? İşte MAVEN bu sorunun yanıtını aramak üzere Mars’a doğru yol almış... :) 

Çalışma önemli çünkü Mars’ın atmosferinin ne durumda olduğunu görmek gelecekte Mars’a yapacağımız insanlı ziyaretlerden, Mars’a koloni kurma planlarına şekil verilmesine kadar pek çok konuyu şekillendirecek. Örneğin, Mars’ın atmosferi incelmeyi durdurmuşsa işimiz daha kolay olacakmış Mars’a yerleşirken. Ancak MAVEN’in bize göstereceği sonuçlar Mars’ın atmosferinin yok olacağını gösterirse, kuracağımız kolonide işimiz çok daha zor olacakmış.

Video streaming by Ustream

 Mars -Maven Watchonline

Gezegene önceden gönderilen Curiosity sondası Mars yüzeyinde çok fazla miktarda CO2 gazı tespit etmiş. Sonrasında Kolarado Üniversitesi’nde Bruce Jakovski önderliğindeki araştırmacılar Mars’ın hızla üzerindeki CO2’i kaybettiğini… bunun da Mars’taki iklim değişikliğinin atmosfer ile doğrudan bağını açıklıyor bize. Elbette sorunun gerçek cevabı  Mars’ta kurulacak koloni için yapmak zorunda kalınacak olan çalışmaların tam olarak neler olacağını ancak MAVEN’in bize vereceği sonuçlardan sonra anlayabileceğiz.

Yapılan araştırmalar ile birlikte insan adındaki biz meraklı maymunların Dünya’nın sınırları dışına çıkma hevesi artarak devam ediyor. Kim bilir, belki bu yüzyılın sonunda ilk Mars kasabası kurulabilir ve bilimkurgu kitaplarında okuyup hayalini kurduğumuz gezegen sınırlarını aşan medeniyete bir insan yaşamı gibi bir sürede erişebiliriz. Bu, ne kadar istekli olduğumuza bağlı bir durum…

Sizi bilmem ama, dünyanın bu kötü gidişatı ve vahameti beni ne kadar endişelendirmekteyse, uzayda olup bitenler ve yeni gelişmeler de  bir o kadar meraklandırmakta!..
 (Görsel buradan)

Carl Sagan’ın dediği gibi:

“İnsanlık seçim yapmak zorunda, gaddarlığına yenik düşüp kendini yok mu edecek; yoksa yıldızlara mı açılacak.”

Esin Bozdemir 

Yardımcı Kaynak: Bilim ve Gelecek Dergisi, Bilim Gündemi, Sayı 118

MAVEN Uzay Aracı hakkında bilgi için bkz. buradan