Kitaplar ve 'Hayal Kahramanları'

Kitaplar, dünyaları içine alan, bizi aydınlatan, bizi hiç gitmediğimiz görmediğimiz diyarlara götüren, nice olaylara, sevdalara,  kahramanlıklara ve buluşlara ve daha hiç bilinmeyen sırlara bizleri ortak eden ne büyük bir nimet, ne özel bir arkadaştır. 

 “Okuma, tutkuların en asilidir.” der Antoine Albalat. 

Martine Luther ise; ” Her büyük kitap, bir hareket ve her büyük hareket, bir kitaptır.” der. Bu sözün üzerine dahi, ne çok kitap yazılır. Kitaplar, hayallere açılan bir penceredir aynı zamanda. Ve hayallerimiz, kitaplardaki dünyalarla daha da zenginleşir.

Bir de, hayal kahramanlarımız vardır. Kimi kahramanlar özeldir, onları hiç kimse bilmesin isteriz. Ama bazı kahramanlar vardır ki, onlar hayali de olsalar, hemen herkesin kahramanı olmuştur. Teksas, Zagor, Süperman, Batman, Temel Reis, Şirinler, Casper... gibi. En son okuduğum Sunay Akın’ın ‘Hayal Kahramanları’ kitabında, hepimizin yakından bildiği bu hayal kahramanlarının hiç bilmediğimiz var oluş serüvenlerine yol alıyoruz. Ve ben bir kez daha yazarın araştırmacı kimliğine, konular arasında ustaca köprüler kurarak hiç bilinmeyenleri ya da yanlış bildiğimiz gerçekleri gün yüzüne çıkarmasına hayran oldum. Anladım ki hayal kahramanlarımız bir yana, bir o kadar da gizli kahramanımız var bizim!.

Sunay Akın ‘Hayal Kahramanları’  nı neden? ele aldığını şöyle anlatıyor satırlarında. 

" Çocukluğumuzu savunan büyük güçlerdendir hayal kahramanları. Teksas, Zagor, Süperman, Batman, Temel Reis, Şirinler, Casper, vd. gibi hayatımızı güzelleştiren bu çocukluk arkadaşlarımız gözlerimizin ışıltısında hâlâ yaşamaktadırlar. Bir hayal kahramanının filmini izlemek, çizgi romanını ya da kitabını okumak, çocukluk arkadaşlarımıza ayırdığımız zamanlar gibidir. Hayatımıza yön veren ailemiz ve arkadaşlarımızın yanında, hayal kahramanları da kişiliğimizin gelişiminde pay sahibidir. Hayal kahramanları, gözlerinin içine bakamasak, ellerini sıkamasak, bir kez olsun sarılamasak da bize çok şey katan ve öğreten en yakın arkadaşlarımızdır. "


Ve bu kitapta birbirinden değerli bilginin ışığında beynimde kıvılcımlar çakarken ‘Üç Büyük Hayal..’ in izlerini sürdüğüm bölümden özellikle oldukça etkilendiğimi söyleyebilirim. Kitaptaki her bölümü tek tek anlatmayacağım elbette sizlere. Çünkü merak edip bu kitabı sizin de okumanızı isterim.  Ama etkilendiğim bu bölümde kimlerin yer aldığının bilgisini vermek istiyorum sadace. 

Hayallerinin peşinden koşanların biri hepimizin çok iyi bildiği bir usta sanatçıdır.

Anadolu’nun işgal edildiği 1919 yılında, Batı Cephesi Kumandanı İsmet Paşa, Kütahya mutasarrafının sekiz yaşındaki oğlunu sevdikten sonra şunu söyler; “Rahmi Bey, bu çocuğa dikkat et, büyük adam olacak.” 

Rahmi Bey’in oğlu Ali Bedreddin ise, on iki yaşına geldiğinde şunu yazar günlüğüne : “Ben tanınmış bir ressam olacağım.” 

- Trabzonlu Rahmi Bey, çocuklarına Victor Hugo ve Moliere’den çeviriler yaparken eşi Lütfiye Hanım’da Yunus Emre’den, Pir Sultan Abdal’dan şiirler, türküler, ilahiler okur. Trabzon’un en aydın ailelerinden birinde yetişmesine rağmen, Trabzon Lisesi Müdürü Şerif Bey, resim eğitimi için İstanbul’a gitmek isteyen Ali Bedreddin’e “Seni akademiye almazlar” diyerek tasdikname vermez. Genç adam, bu nedenle öğrenci bileti yerine tam bilet almak zorunda kalır. Bu parayla ilk yılın masraflarını karşılamakla kalmaz, on iki yaşındayken günlüğüne yazdığı gibi “tanınmış” bir ressam olma yolunda büyük bir adım atmış olur. O adımlar Ali Bedreddin’i resim tarihimize “Bedri Rahmi Eyüboğlu” olarak taşıyacaktır.

Ve bir çarpıcı gerçeklik ise, yoluna ışık tutan insanın kim olduğu ile ilgilidir. Bu konuda Eyüboğlu ‘nun sözleri dikkate değer. 

“ Öğretmen olarak Çallı’nın bir sistemi, bir metodu yoktu. Ama bana öyle bir yaşta Van Gogh’tan söz açtı ve birkaç sözcükle onun hasır iskemlesini öyle cana yakın kıldı ki, burnuma hasırın kokusu geliyor sandım. Bir ustanın çırağına yapacağı en büyük iyiliklerden birisi, belki de birincisi, ona gereken yaşta lazım gelen gıdayı sağlamaktır. İşte, Van Gogh’un hasır iskemlesini sevgili hocam bana o günlerde sundu. Bu sunuş cam dolu şerbetin ta kendisiydi. O günlerde Van Gogh’a  büyük ressam diyebilecek Akademi hocası, parmakla sayılacak kadar azdı. Koca Çallı balın kaymağını bulan sayılı ustalardan biriydi.”

Hayallerinin peşinden koşan ikinci şahsiyet ise yine Trabzon’dan. Öyle ki Trabzon, Cumhuriyet tarihinde sanatçı ve bilimci yetiştiren kentler arasında ilk sıralarda yer alır. 1923 Devriminin insanı kula kulluk düzeninden kurtarıp özgürleştiren ışığı kitaplar, dergiler ve tiyatroyla Anadolu yaygınlaşırken Trabzon’lu pek çok genç o aydınlık yolda yürümüş.. Bunlardan biri de”Müstantik Muavini” Mehmet Temek Bey’in oğlu Süleyman Saim Tekcan’dır.

- Tekcan, daha Trabzon Lisesi’nde okurken  derslerindeki başarılarıyla dikkat çeken bir öğrenci olur. Yaz aylarında ‘Trabzon’un Sesi ‘ gazetesinde çalışan Tekcan bir gün gazete bayisinde Michelangelo, Goya ve Rembrandt’ın sanatını anlatan üç kitap alır. Fındık toplarken, tütün dizerken ve kayığıyla balığa çıkarken yanında artık hep bu üç ressamın kitabı vardır. 

Süleyman Saim Tekcan, Gazi Eğitim Enstitüsü’nden mezun olunca Artvin’de öğretmenliğe başlar. Öğrencileriyle ‘Ödül’ adlı bir dergi çıkarıp, tiyatro oyunları sahnelediği dönemde katıldığı ‘Ses dergisi’nin oyunculuk yarışmasında 2. Olur. 'Sevmek Zamanı' filminde Müşfik Kenter ve Sema Özcan ile başrolde oynar. Ancak üç kitabın yüreğinde kopardığı fırtına onu sinemadan da uzaklaştıracak, resim sanatına yöneltecektir. 1989 yılında hayalini kurduğu, öncüsü olduğu Güzel Sanatlar Anadolu Lisesi projesini hayata geçiren Süleyman Saim Tekca, bir ilke daha imza atarak İstanbul Grafik Sanatlar Müzesi’ni kurar. Tekcan hayallerinden asla vazgeçmeyeceğinin ilk sinyalini 1967 yılında verir. Sonrasında aşık olduğu kızla hayatını birleştirir ve bu aşk iki kız çocuğu ile mutlu bir aile fotoğrafına dönüşür.

Hayallerinin peşinden koşan üçüncü şahsiyet ise, Bayburt’un Baksı Köyü’nde doğan Hüsamettin Koçan’dır. Koçan’ın kurduğu hayalleri gerçekleştirme öyküsü ise  Doğu Karadeniz insanının bir başka övünç kaynağı olacak niteliktedir.

-        Çocuk Hüsamettin kendinden iki yaş büyük ağabeyi ile ‘Ged’ denilen tepeye oturarak babasının dönüş anını bekler hep. Uzakta yolun ucunda görünen her karartıya “babam” diye seslenerek umutla koşarlar.  Hüsamettin Koçan, okumak için o yoldan köyü terk edecek ve adını resim sanatının usta ressamları arasına yazdıracaktır.

Ne olursa 1987 yılında olur. O yıl Tahsin Bey, oğlu Hüsamettin Koçan’ın İstanbul’daki evinde bir vasiyet edası içinde uzun uzun köyü Baksı’yı anlatır. İki ay sonrasında ise Tahsin Bey son nefesini verir. Koçan zor bir yolculuğun ardından babasının cenazesini Bayburt’un Baksı Köyü’ne götürür. Ne var ki, köyde aşık atışmalarının yapıldığı, köylülerin oturup sohbet ettiği, hayallere götüren o masalların anlatıldığı, misafirlerin ağırlandığı konağın yerinde yeller esmektedir. 

Baksı Köyü’nde konağı yeniden canlandırmaya karar verir sanatçı. Yapacağı konak ise kültür erozyonu önünde bir set gibi duracak, köyün çocukları unutulmaya yüz tutan masallara yeniden kavuşacaktır. Hüsamettin Koçan’ın eskiden olduğu gibi köydeki sohbet, saz ve masal kültürünü yeniden canlandırmak adına kolları sıvadığı konak inşaatı, zaman içinde bir müzeye dönüşür; bünyesinde sergi salonlarının, sanat atölyelerinin, konuk evlerinin, kütüphane ve konferans salonunun olduğu bir müze… Öyle ki bir ressamın köyüne kurduğu bu eser, Avrupa Kültür Konseyi tarafından 2014 yılında en iyi müze ödülünü kazanır.

Hüsamettin Koçan, müzeyi çocukluğunda ağabeyiyle birlikte babasının köye gelişini gözledikleri ‘Ged’ denilen tepeye kurar. (*) Görsel: burdan 

Hayallerinin peşinden giderek, onları hayata geçiren ve özellikle toplumun kültürel açıdan ilerlemesinde, kalkınmanın itici gücü olan bölgesel / kent müzelerini toplum yararına sunan Hüsamettin Koçan'ı ve diğer sanatçılarımızı yürekten kutluyorum. Onlar doğdukları toprakları unutmayan, topluma olan vefa borçlarını yine toplum yararına sunan gerçek sanatçılarımız ve gerçek vatanseverlerimizdir. 

Kültür ve sanat, hayatımızı anlamlı kılan, ona derinlik katan, insanı daha bir ‘insan’ yapan önemli bir araçtır. Sanatın enstrümanları ile ( Kitaplar, görsel sanatlar; sinema, tiyatro, resim, müzik… ) ufkumuz genişler, hayal dünyamız zenginleşir. Işık saçan ve ilham veren duygular, düşünceler, hissedilen coşkular… hayalleri bir zaman sonra, hayal olmaktan çıkartır ve insanı harekete geçirir.

Bu yüzden hayatınızda sanat hep var olsun. Bir ucundan da olsa tutunun sanata ve yakalayın hayatı. Ve asla hayallerinizin peşinden koşmayı bırakmayın.

Esin Bozdemir

(*) ‘Hayal Kahramanları’ Sunay Akın,  'Üç Büyük Hayal...' bölümünden 

Baksı Müzesi hk. detaylı bilgi için bkz.