HALİKARNASSOS

Euromos ve İasos Antik Kentlerinden sonra yönümüzü bu defa Muğla’nın Bodrum ilçesine çeviriyoruz. Bodrum ilçesi Karia’nın başkenti Halikarnassos üzerinde bulunuyor. Günümüzde çok sayıda ziyaretçiyi ağırlayan kıyılar, antik dönemde de önemli ve zengin bir denizcilik merkeziydi.

Ege’nin bu kadim limanı bir zamanlar 'Antik çağın Yedi Harikası’ndan biri sayılan Karia Kralı Mausolos’un Mezarı’na, diğer bir adıyla Halikarnas Mozolesi’ne ev sahipliği yapıyordu. 

Mezar  İÖ 353-351 yılları arasında Pythius ve Satyros adlı mimarlar tarafından tasarlanmıştı. Mezardan günümüze çok az kalıntı ulaşmıştır. Eskiden mozoleyi donatan heykeller, dönemine öncülük eden sanatçılar; Scopas, Bryaxis, Leochares ve Timotheus tarafından yapılmıştı.

Karialılar ve Lelegler, Halikarnassos’un yerli halkını oluşturuyordu. Karia Bölgesi İÖ 395 yılında satraplığa (Pers eyaletine) çevrilmiş ve başına da bölgenin yerli ailelerinden biri olan Hekatomnoslar atanmış. Aileden Mausolos, (Hekatomnos’un oğlu ) MÖ 377’de Karia satrapı olmuş satraplığın merkezini Mylasa’dan (Milas) Halikarnassos’a (Bodrum) taşımıştı. Kent bu dönemde pek çok yapıyla donatılmış ve şehir savunması kolay, ticaret ve denizciliğe elverişli bir yerde olduğundan hızla gelişmiştir. Günümüzde de turizm açısından cazibe merkezidir Bodrum.

Mausolos öldükten sonra sırasıyla yönetim önce II. Artemisia , ardından Büyük İskender’e geçer. İskender ise Alinda Kraliçesi Ada’yı bütün Karia bölgesinin hâkimi yapar. İskender’den sonra II. Ptolemaios’un hâkimiyeti altına giren Halikarnassos Roma döneminde Rodos yönetimine verilmişse de bağımsız kabul edilmiş. MÖ 1. yüzyılda korsanların akınları yüzünden fakirleşen kentin yeniden canlanması Augustus zamanında olur. M.S. 4. yüzyılda Roma eyaletleri düzenlenirken Karia ayrı bir eyalet, Halikarnassos metropolisi Aphrodisias olan bu eyalete bağlı bir şehir olur. 

Ve şehir 11. yüzyılda Türklerin eline geçer. 1402 yılında Rodos Şövalyeleri tarafından ele geçirilen şehrin, eski Dor akropolünün olduğu yerde kale inşa edilir. Kale, Kanuni Sultan Süleyman’ın Rodos’u almasına kadar şövalyelerin elinde kalır.

İşte bugün üzerinde Bodrum Kalesi’ni gördüğümüz Zephyrion Burnu’nda bir zamanlar saray ve askeri liman bulunuyordu. Arkasında yükselen sırtlarda ise topografyaya uydurulmuş, ızgara planı ve teraslarıyla kent, Romalı mimar Vitruvius’ta bir tiyatro izlenimi uyandırmıştı.  

Antik dünyanın yedi harikasından Mausoleum da böyle bir teras üzerinde yükseliyordu.  

İngiliz arkeolog Newton 1856-1857 arasında Halikarnas Mozolesi’nde yaptığı kazılar sırasında bulduğu kabartmaları, (Mausolos ve Artemisia’nın heykellerini, dört atlı arabanın parçalarını) ülkemizden çıkartarak İngiltere'ye götürmüştür.  

Bu mezara ait bir çok kabartma ve heykel bugün British Museum’da sergilenmektedir. bkz (Yandaki görsel Mozole'nin temsili bir çizimdir. )  

Bugün Bodrum’da bulunan açık hava müzesi’nde  ise bu kalıntıların yalnızca alçıları görüntülenmektedir. 

 (Görsel: Burdan) 

Bu tarihi bilgilerin ışığında Halikarnas'ı gezebiliriz artık. Önce Bodrum Kalesi'ni gezeceğiz. 

'Halikarnas Balıkçısı' ile birlikte 
hatıra pozu çektirmeden olmaz değil mi :) 

Bodrum Kalesi ve Sualtı Arkeoloji Müzesinin önünde, Bodrum'un tarihi kişiliklerinin heykelleri yer alıyor. Önde Bodrum Aşığı 'Halikarnas Balıkçısı' Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın büstü, tarihin babası Herodotos, tarihteki ilk kadın amiral Artemisia ve Halikarnassos satrabı Maussollos. 

****

*****

Kale'nin dört bir yanı antik eserlerle dolu

8300 kişilik antik tiyatro ve taş yontucuların 
ustalık işi harika maskları

Tarihi 1859 yılına ait olan bir Yel değirmeni 

Bodrum rüzgârlarıyla da meşhur. Özellikle yarımadadan Yalıkavak'a giderken tepelerde tarihi yel değirmenleri dikkat çekici. Bir yeldeğirmeni de Yalıkavak'ın sembolü olarak, Yalıkavak sahilinde bulunuyor. 

• Mausoleum’un kalıntılarının bulunduğu müze 

• Salmakis Çeşmesi (özel izinle)

• Yaklaşık 8300 kişilik tiyatro 

• Ortaçağ Kalesi içindeki 'Sualtı Arkeoloji Müzesi' 

• Kent surları, 

• Myndos (Mindos) Kapısı, yanındaki nekropol alanı ve tepedeki kaya mezarlıkları gezilecek yerler arasındadır.  

Esin Bozdemir

©İzler ve Yansımalar

KARYA KENTLERİ

Euromos Antik Kenti - İasos Antik Kenti - Halikarnassos - Mylasa (Milas) - Kaunos

Yardımcı Kaynaklar: Türkiye'nin Antik Kentleri Kitabı Yaşar Yılmaz, 50 Antik Sahil - Atlas