Çarlık Rusyası’ndan Sahneler ve Frida Kahlo - Diego Rivera Sergilerinin son günleri!

Pera Müzesinde 23 Aralık 2010 - 20 Mart 2011 tarihleri arasında gerçekleştirilen iki önemli sergideydim bu hafta. İlki Gelman Koleksiyonu'ndan " Frida Kahlo - Diego Rivera" sergisi diğeri de " Çarlık Rusyası’ndan Sahneler” di. 

Sergi tarihi sona ermeden görmeyi son derece arzu ettiğim “ Frida - Diego “ ve " Çarlık Rusyası’ndan Sahnelerin sergilendiği; Rus Devlet Müzesi Koleksiyonu’ndan 19. Yüzyıl Rus Klasikleri " ni içeren o muhteşem tablolaların orjinallerini gördüm ya gönlüm gam yemeyecek artık! Çünkü, İstanbul’da yaşayıp da böylesine önemli bir sergiyi göremeseydim gerçekten üzülecektim!..

Ama gidemeyenler için de yine müjdeli bir haberim var o da, sergiye olan ilginin yoğunluğundan dolayı özellikle;“ Frida - Diego “sergisinin bir hafta daha uzatılmış olması! (Son tarih 27 Mart 2011)


Sergilerden önceliği; “ Çarlık Rusyası’ndan Sahneler” in yer aldığı tablolardan (Pera Müzesi’nin en üst katından ) başladık.. Salonda ilk gözümüze çarpan ise, Rus Resim Sanatı’nın en önemli eserlerinden biri olan ve Repin’in dünyaca ün kazanmasını sağlayan; “ Volga Kıyısında Burlaklar ” (1870-1873) tablosuydu. Sanatçının 3 yılda tamamladığı bu tablo ise tek kelime ile muhteşemdi!..(aşağıdaki kolajda yer alan en üstteki ilk tablo).

Alttaki ilk tabloda ise; Valery Yakobi'nin, " Dilencinin Paskalyası" (1860) ve yanındaki tabloda;
Nikolai Kasatkin’in “Öksüzler” 1891(alttaki resimde mezar başındaki çocuklar). Hemen yanındaki tablo ise Nikolay Bogdanov - Belski'nin "Okulun Kapısında" (1897) yer alıyor.

“ Benim işim dolaylı anlatım olamaz. Gözü okşayan halılar boyamak, danteller örmek, modayı izlemek yani Tanrı’nın armağanını tersyüz etmek, Zeitgeist’a “zamanın ruhuna” boyun eğmek… bana uymaz. Ben 60’ların insanıyım. Benim için Gogol’ün, Belinski’nin, Turgenyev’in, Tolstoy’un idealleri hala yaşıyor. Mütevazi çabam, vargücümle düşüncelerimi gerçeğe yaklaştırmaktır: Çevremdeki yaşam beni olağanüstü etkiliyor ve huzursuz kılıyor, adeta kendiliğinden tuvale akıyor. Gerçeklik öylesine acımasız ki, oturup nakış motifleriyle vakit geçirmeye vicdanım elvermez en iyisi bu işi yetişmiş soylu hanımefendilere bırakalım.” İlya Repin 

Repin’in bu sözleri onun tuale yansıyan toplumcu yaklaşımını fazlası ile anlatmaya yetiyor. Rus kültürü ve o döneme ait pek çok ayrıntıyı yakaladığımız sergide; halkların açlığı, yoksulluğu, düşkün insanlar, çocukların dünyası, savaş ve ölüm, ayrıca kent soylularının yaşamları ve ülkenin devrime kadar olan sürecini görebilmek mümkün.

Birde Tolstoy'un sanki sizinle konuşuverecekmişçesine yüzünüze  bakan tablosu ise tek kelime ile; "ancak bu kadar gerçek olur!"  dedirtecek türden bir profesyonellik, büyük bir yetenek örneği idi... Nikolay Yaroşenko'nun "Yazar Leo Tolstoy'un Portesi" (1894) 

Kadınlar’ın Kaderini anlatan resimlerde; Üstteki kolajda yer alan  ilk tablo; First Juravlev'in “Sunağın Önünde” (1874) 
19. yy. Rus Edebiyatında yaygın olan temalardan birisi de genç kızların küçük yaşta görücü usulü evlendirilmesi, düğün ve kocanın genellikle erken ölümü tasvir edilmiş… 

Aynı kolajda alttaki tabloda ise; Akim Karneyev'in "Eşitsiz Evlilik" (1866)
Bu tabloda da, yine genç kızların kendilerinden yaşça çok  büyük zengin ve genellikle soylu erkeklerle gerçekleştirdikleri bu evliliklerinde, yaşlı eşlerin kısa sure sonra ölmesi ile genç yaşta dul kalan kadınların dramını anlatan resimler sergilenmişti.

Repin’in eserlerinde, gündelik yaşamdan sahneler arasında özellikle halk eğlenceleri, panayır meyhaneleri, kalabalık eğlence yerleri de resmedilmiş… 

Alttaki kolajda ilk tabloda; İlya Repin'in "Askere Uğurlama" 1879 Savaşa giden askerin yakınları ile vedalaşması resmedilmiş. ( Repin bu tabloda; 1877-1878 Rus- Türk Savaşından "93 Harbi"  esinlenmiş.) 

Altta (yatakta yatan kadının olduğu resimde) Alexey Korzukhin'in, "Ekmek Kabuğu" (1890), hemen yanında ise; Aleksey Korzuhin'in, "Düğün Öncesi Eğlence" (1889) tablolarının resimleri yer alıyor.

İlerici ressamlar çağın can alıcı sorunları olan sosyal adaletsizliği, çocuk işçiliği ve kadınların hor görülmesini ve halkların yoksulluğunu açık yüreklilikle resimlerine aktarmışlar !

Ayrıca, halkın doğaya, folklore olan ilgilerini, ilerleyen dönemlerde ise toplumsal sorunların irdelendiğini rahatlıkla görebiliyorsunuz baktığınız tablolarda…

Kolajda;

Üstteki ilk tablo; Viladimir Makovski'nin "Bankanın İflası" (1880).

Ortadaki tablo: Vasily Perov'un "Manastırda Yemek Zamanı"(1865 - 1876)

Gördüğüm bu gerçek orjinal tablolardaki resimler, öylesine gerçekçiydi ki! müthiş tablolara bakarken tablolarda yer alan konulara ve resssamların anlatmak istediği dünyalara dalıp gitmemek olanaksız gibiydi!
Yaşamı tüm karmaşasıyla sergileyen ve kaynağını Rus Edebiyatından alan resimlerde sanki;

Nikolay Gogol, Fyodor Dostoyevski, Tolstoy gibi büyük Rus yazarların eserlerindeki sahneler dile gelmiş gibiydi!

“İşte Enginlik!” (1903), tablosunda İlya Repin, halka inancını kaybeden Rus liberal Entellektüellerine seslenmiş! 

çok farklı yorumları da beraberinde getiren bu resim; çağdaşları tarafından, fırtınaya tutulmuş olan genç kız ve delikanlının imgelerini gizli bir  alegori olarak da yorumlamışlar.  Rus sanat eleştirmeni; Vladimir Stasov  bu eserin;

“büyük güçlükler karşısında bile cesur beklentilerini ve mutlu ümitlerini yitirmeyen Rus gençliğini” betimlediği yorumunu yaparken kimide; iktidarın eylemlerinden hoşlanmayan ve daha iyi bir geleceğe inanan Rus Entellektüelllerinin düşüncelerini yansıttığı yorumunu getirmişler…

Hemen yanında ise , Vasiliy Maksimov’un “Kör Usta” 1884 … Altta; İvan Şişkin’in Doğa Manzaraları; ”Huş Ağacı Ormanında Dere" 1883 ve yanındaki tabloda; A. Popov'un " Köyde Sabah"  1861 resimleri yer alıyor. 

19. Yüzyıl Çarlık Rusyası’ndan Sahnelerin yer aldığı ve ele aldığı konular ve tiplemeleriyle dönemin Rusyası’nı hemen her yönüyle anlatan; Repin'den Makovski'ye, Yaroşenko'dan Şişkin'e, Perov'a kadar, dönemin daha pek çok ünlü sanatçısının imzasını taşıyan tablolar arasında gezinirken, adeta o dönemleri yaşıyormuşçasına bir hisse kapılıp zamanda yolculuğa sürükleniyorsunuz!

Sergide daha pek çok birbirinden değerli tablo var...sizlerle ancak bu kadarını paylaşabildim!.. :) 

Bu sergiyle ilgili Rusya Federasyonu İstanbul Başkonsolosu Alexey V. Yerchov ve Rus Devlet Müzesi Müdür Vekili Evgenia N. Petrova'nın sergiye dair;  "19. yüzyılın ikinci yarısına ait İlya Repin'in “Volga Kıyısında Burlaklar" ünlü Rus resmi 4 ay kadar Rus sanatseverlerin izlemesinden mahrum kalması, Rusya'nın Türkiye'ye ne kadar önem verdiğinin '' vurgulamış olduğu bu sözler de oldukça kayda değer... 

Sanatseverlerin büyük ilgisinden dolayı  “ Frida - Diego “sergisi 27 Mart 2011 Pazar akşamına kadar uzatıldı! 

Bu önemli sergiye ‘yetişemedim!’ diyen tüm sanatseverlere duyurulur…

Sergide emeği geçen herkese sonsuz teşekkürler... 

Esin Bozdemir

Devamı…

Frida Kahlo-

Diego Rivera Sergisi 

Görseller: izler ve yansımalar   Kaynak: PeraMüzesi